Ortadoğu Savaş Uçağı Piyasasında Son Durum

Geçtiğimiz Cuma günü Kuveyt'in, 28 adet Eurofighter Typhoon savaş uçağının hükümetlerarası satış yolu ile tedariği için anlaşmaya varmış olduğu haberi, havacılık camiasına bomba gibi düştü.

Sözleşme görüşmeleri halen devam eden satış gerçekleşirse bu, Typhoon için Suudi Arabistan ve Umman'dan sonra Ortadoğu'da üçüncü satış başarısı olacak. Böylelikle Typhoon, en önemli rakibi Fransız Dassault Rafale karşısında 3 - 3 eşitliği sağlamış oldu. Rafale, bu yıl içinde arka arkaya Mısır, Hindistan ve Katar'da satış başarısı yakalayarak büyük sükse yaratmıştı.

Körfez ülkeleri başta olmak üzere bölgede savaş uçaklarına yapılan yatırımlar, pazarın dünya çapında gidişatı üzerinde de önemli rol oynuyor. Dolayısıyla üreticiler, bir diğer önemli pazar olan Asya Pasifik ile birlikte Ortadoğu'ya özel ilgi gösteriyor.

Mısır'ın Rafale Siparişi ve Isınan Levant Gökleri

Fransız Dassault Aviation şirketi tarafından 12 Şubat günü yapılan açıklama, havacılık ve savunma gündeminde büyük ses getirdi. Açıklamaya göre şirket, Mısır'la, 24 adet Rafale savaş uçağı satışı için anlaşmıştı. Fransa ve Mısır hükümetleri arasındaki savunma anlaşmanın bir parçasını teşkil eden bu satışla birlikte Kahire yönetimi ayrıca bir adet de FREMM firkateyni sipariş veriyordu.

24 adet Rafale, bir adet FREMM ve Rafale'lerde kullanılmak üzere çok sayıda AASM (Armement Air-Sol Modulaire) hassas güdümlü havadan yere füze, MICA havadan havaya füze ve bazı kaynaklara göre Black Shaheen seyir füzelerini kapsayan yaklaşık USD6 milyarlık çatı sözleşme 16 Şubat günü Fransız Savunma Bakanı Jean Yves Le Drian ve Mısır Devlet Başkanı Abdülfettah el Sisi tarafından imzalandı.

Açıklama iki açıdan önem taşıyor:

1. Bu satış, Rafale'nin ilk ihracat başarısı. Hindistan tarafından, MRCA (Multi Role Combat Aircraft; Çok Rollü Muharip Uçak) ihalesinde Ocak 2012'de seçilen ancak proje sözleşmesi bir türlü imzalanamayan Rafale, böylelikle ilk kez anavatanı dışında bir ülkeye satılmış oluyor.

2. 2014 Haziran ayında açıklanan Gowind korvet siparişi ile birlikte bu son alım, Doğu Akdeniz ve Ortadoğu'daki krizlerin arasında süregiden silahlanma yarışına Fransa'nın güçlü bir şekilde dahli anlamına geliyor. 

Söz konusu yarışın en önemli kulvarlarından birini de, bölge ülkelerinin hava kuvvetlerinin yeni tedarik ve modernizasyon programları teşkil ediyor. Mısır'ın bu alandaki faaliyetlerini yakından incelemek, Ortadoğu ve özellikle Doğu Akdeniz'in yeni jeopolitiğini anlamak için faydalı olabilir.

Doğu Akdeniz'in Yeni Enerji Jeopolitiğinde Bölge Ülkeleri Deniz Güçlerinin Yeri Ve Etkisi

Kocaeli Üniversitesi (KÜ) evsahipliğinde düzenlenen Uluslararası Enerji ve Güvenlik Kongresi'nin, BilgeSAM Başkanı Doç. Dr. Atilla Sandıklı'nın başkanlık ettiği açılış oturumunda, "Doğu Akdeniz'in Yeni Enerji Jeopolitiğinde Bölge Ülkeleri Deniz Güçlerinin Yeri Ve Etkisi" başlıklı bir bildiri sundum.

Doğu Akdeniz Bölgesi ve Enerji, Türkiye ve Enerji Politikaları, Rusya ve Enerji, Enerji Ekonomisi ve Politikası, Güvenlik ve Enerji gibi başlıklara sahip oturumlar şeklinde düzenlenmişti. Özellikle Kocaeli Üniversitesi öğrencileri ile yurtdışından geniş bir katılım mevcuttu. İlk kez böyle kalabalık bir kitleye, hem de Doç. Dr. Sandıklı gibi bir isimden hemen sonra sunum yapmış olmak heyecan verici bir tecrübe idi.

Siyah Gri Beyaz okuru bildiride çok yeni bir şey bulmayabilir, ancak yine de paylaşmak isterim.

Doğu Akdeniz'de Kim Daha İyi Görüyor, Kim Daha İyi Duyuyor?

Doğu Akdeniz'de yeni bulunan enerji kaynakları ve bunların paylaşımı konusundaki ihtilaflar, bölgeyi yeni bir potansiyel "sıcak nokta" haline getirdi. Arap Baharı sürecinin devamında 2011'den bu yana devam eden iç savaş ile mahvolan Suriye'nin oluşturduğu jeopolitik kara delik, Türkiye - İsrail gerginliği, İsrail'in bölgedeki askeri - politik açılımları gibi etkenler de bu noktanın sıcaklığını artırdı.

Bilhassa münhasır ekonomik bölge paylaşım krizi ile ortaya çıktı ki, kıyıdaş ülkelerin askeri - istihbari kaynakları, iddialarını savunmada son derece hayati öneme sahip. Bu önem, 2012 Haziran'ında Türk Hava Kuvvetleri'ne ait bir RF-4ETM keşif uçağının Suriye tarafından düşürülmesi olayı ile daha da dramatik şekilde vurgulandı.

Anlaşıldı ki, Doğu Akdeniz'deki stratejik resmi tam ve net gören ülke, bu bölgedeki hak ve hukukunu korumada tartışmasız güce sahip.

Peki bu konuda durum nedir? Doğu Akdeniz ülkelerinin hava ve deniz konuşlu istihbarat, keşif ve gözetleme (İGK; Intelligence, Surveillance, Reconnaissance; ISR) kabiliyetleri ne seviyede? Açık kaynakları tarayarak, Mayıs 2013 itibariyle bölge ülkelerinin elindeki aktif hizmette bulunan İGK kabiliyetlerinin bir dökümünü çıkardım.

Umarım bölge dengeleri ve jeopolitiğen ilgi duyan okura yardımı olur.

Önce Tunus, Sonra Mısır, Sonra...?

2010, Ortadoğu ülkelerinin, özellikle Körfez İşbirliği teşkilatı (GCC; Gulf Cooperation Council) ülkelerinin savunma alanında yaptığı muazzam yatırımlara sahne oldu. Başta Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), milyarlarca dolarlık tedarik ve ortak üretim projeleri başlattılar. Bu iki ülkeyi, daha düşük miktarlarda da olsa Fas, Mısır, Libya gibi diğer Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleri takip etti.

GCC ülkelerinin savunma alımlarında, bazı dikkat çeken ortak noktalar bulunuyor: