Kopan Türkiye - İsrail İlişkilerinin Gazisi: HvKK ISR Kabiliyeti

Mavi Marmara baskını sonrası gerilen ve basına sızdırılan Birleşmiş Milletler raporundan sonra Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun yaptığı açıklamadan sonra Türkiye -  İsrail ilişkileri kopma noktasına geldi.

Davutoğlu’nun 2 Eylül günü yaptığı açıklaması, 5 maddelik bir önlem paketini de içermekte idi. Bu önlemler:

1. Türk – İsrail diplomatik ilişkilerinin ikinci katip düzeyine indirilmesi

2. Türkiye ile İsrail arasındaki tüm askeri anlaşmaların askıya alınması

3. Türkiye’nin, Doğu Akdeniz’deki “seyrüsefer serbestisi” için gerekli gördüğü tüm önlemleri alması

4. Türkiye’nin, İsrail’in Gazze’ye uyguladığı ablukanın Uluslararası Adalet Divanı’nda incelenmesini sağlamak için girişimlere başlaması

5. Mavi Marmara baskını mağdurlarının mahkemelerdeki hak arama girişimlerine her türlü desteğin sağlanması

Önlem paketindeki ikinci madde, iki ülkenin 1990’ların ikinci yarısında başlayan yoğun askeri işbirliğinin en iyimser olasılık ile dondurulması anlamına geliyor. Türkiye ve İsrail, Türk Hava Kuvvetleri (HvKK) envanterindeki F-4E Phantom II ve F-5 uçakları ile Türk Kara Kuvvetleri (KKK) M-60A1 Patton tanklarının modernizasyonları; Popeye seyir füzesi, Harpy radarsavar dronu ile Heron ve Aerostar İnsansız Hava Aracı (İHA) sistemlerinin hazır alımı ve Anadolu Kartalı gibi tatbikatlar vasıtası ile gerçekleştirilen müşterek eğitim gibi çok sayıda işbirliği kalemi mevcuttu.

İsrail ile savunma işbirliğinin son dönemde kamuoyunun en çok ilgilendiği alt başlıklarının başında, orta irtifa uzun havada kalış kabiliyetine (MALE; Medium Altitude Long Endurance) sahip İHA sistemi hazır alım projesi TİHA 1. Paket ile tedarik edilen Heron’lar gelmekte.

19.04.2005 tarihinde imzalanan USD 190 milyonluk proje ile HvKK, KKK ve Türk Deniz Kuvvetleri (DzKK) kullanımı için 3 sistem (10 uçak) Heron MALE İHA tedarik edildi. Ana yüklenicinin TAI, alt yüklenicinin ise İsrail tarafında IAI – Elbit ortaklığı ile kurulan Israeli UAV Partnership olduğu proje, önemli gecikmeler yaşadı ve Nisan 2010’da teslim alınmaya başlandı ve aynı yılın Haziran ayında göreve başladılar. Teslimatları 2010 sonunda tamamlanan ve HvKK envanterine Gözcü 1 adı ile giren Heron’lar halen garanti sürecindeler. Türkiye’nin istihbarat, gözetleme ve keşif (Intelligence, Surveillance, Reconnaissance; ISR) kabiliyetinin en önemli bileşenlerinden olan sistemlerin tüm kullanım, bakım ve onarım faaliyetleri HvKK personeli tarafından yerine getirilmekte. 2 senelik garanti sürecinin bitimine yakın bir zamanda bu uçakların görevi büyük oranda, milli olarak geliştirilen Gözcü 2 (Anka) MALE İHA’lar tarafından devralınacak.

Kamuoyunu Heron’lar kadar meşgul etmese de, Türkiye ile İsrail arasındaki 02.07.2011 itibariyle mevcut en önemli savunma projesi, Türk Havadan Keşif Programı (Turkish Aerial Reconnaissance Program; TARP) idi.

Gündemdeki en önemli ISR projelerinden olan TARP projesinde, HvKK envanterindeki F-16 ve RF-4E uçaklarında kullanılmak üzere alçak ve orta irtifa kabiliyetli Elektrooptik (EO) - Kızılaltı (IR) (PRESS) ve SAR/GMTI (SARENS) keşif podlarının tedariğinin hedeflenmekteydi. Bu kapsamda, 5 adet Elbit Condor II PRESS ve 2 adet Elta EL/M-2060P SARENS podları ile bir adet sabit Görüntü Kıymetlendirme Sistemi, 2 adet taşınabilir Görüntü Kıymetlendirme Sistemi, 3 adet yer Data Link Terminali ile 3 adet Haberleşme Şelteri tedarik edilecekti. Sözleşmesi 24.12.2008 tarihinde imzalanan USD 300 milyonluk projede ASELSAN ana yüklenici; IAI, Elbit, MilSoft ve Savronik ise alt yüklenici idi.

TARP projesi, yılan hikayesine dönen ve en sonunda iptal edilen LoROP projesinin akabinde başlatılmıştı.

F-16 ve RF-4E uçaklarında kullanılmak üzere LoROP-IR (Long Range Oblique Photography - Infrared) podlarının hazır alımı için başlatılan projede USD 36 milyonluk sözleşme 2000 yılında imzalanmıştı. Sözleşmeye göre toplam 22 ade LoROP-IR podunun teslimatına Ağustos 2001’de başlanması gerekmekteydi, ancak test için teslim edilen 2 adet pod ile yapılan deneme uçuşlarında karşılaşılan aksaklıklar ve bu aksaklıkların düzeltilmesi için ElOp firmasının ek süre istemesi sebebiyle, proje süreci uzadı. Art arda yaşanan aksaklıklar, sorunların bir türlü çözülmemesi ve aksayan teslimat sebebiyle proje 2006 başında iptal edildi.

LoROP projesinde yaşanan sıkıntıların odağında keşif podunun aldığı görüntüyü yer istasyonuna aktaracak data link sistemi bulunuyordu. ElOp, Rafael tarafından üretilen sistemin sorunlu olduğunu iddia etti. Öte yandan ElOp’un LoROP keşif pod sisteminin de istenen hassasiyette görüntü alamadığı hatta kullanıma hazır bir ürün olmadığı da ortaya çıktı.

Şubat 2006’daki SSİK toplantısı ile başlatılan TARP projesine Recon Optical, BAE Systems, Lockheed Martin, Goodrich, Elbit-ElOp, IAI-Elta, Rafael ve Thales firmaları teklif verdi Projedeki Türk yüklenicilerden MilSoft, görüntü kıymetlendirme sistemini, Savronik ise Yer Data Link Terminali'ni geliştirecekti. İhale süreci sonunda Aralık 2008'de IAI-Elbit teklifi seçildi. Sistemlerin teslimatının içinde bulunduğumuz yıl başlaması ve 2012’de tamamlanması öngörülmekteydi. Projede ASELSAN’ın altyüklenicisi olan Elbit/ElOp’un payı USD87 Milyon, IAI/Elta’nın ise USD54 Milyon idi. USD 24 milyonluk bütçe ise teknoloji transferi, sistem entegrasyonu, altyapı, bakım ve lojistik destek için ayrılmıştı.

ElOp Condor II LoROP sistemi

F-16’larda kullanılan 300 galonluk yedek yakıt tankı ile aynı ölçü ve büyüklüğe sahip olan podlardan Condor II LoROP, EO ve IR bantlarında aynı anda çekim yapabilen, dahili INS/GPS konumlandırma sistemine sahip bir keşif sistemi. Yaklaşık menzili 100km olarak verilen sistem, elde ettiği görüntüleri Rafael üretimi DLV-52 Ku band data link sistemi ile gerçek zamanlı olarak yer istasyonuna aktarabiliyor ya da kendi üzerinde kaydedebiliyor. Data link sisteminin performansı 320km menzilde 120Mb/sn, hizmet irtifası da azami 19,800m olarak geçmekte.

GMTI (Ground Moving Target Indicator; hareketli yer hedefi göstergesi) kabiliyetli bir SAR radarı olan EL/M-2060P, gece – gündüz her hava şartında yüksek çözünürlüklü görüntü sağlayabilen bir sistem. Şerit (strip) ve noktasal (spot) modlarda çekim yapabilen sistemin yanal görüş açısı 120; menzili ise 166km. 13,700m irtifaya kadar kullanılabilen EL/M-2060P, 50,000km2’lik bir alanı tarayabiliyor. Çalışma bandı X-band olan sistem, C, X ve Ku bandlarında çalışabilen Elta EL/K-180 data link sistemi ile elde ettiği görüntüyü 360km menzilden 280mb/sn hızı ile yer istasyonuna aktarabilmekte.

Elta El/M-2060P SAR sistemi

TARP projesi, HvKK envanterindeki RF-4E’lerin modernizasyonunu içeren Işık projesinin en önemli ayağını oluşturmaktaydı. Hizmete alındıklarında bu podlar, mevcut ıslak film kameralarının yerini alarak gerçek ve gerçeğe yakın zamanlı uzun menzilli SAR ve EO/IR görüntü keşfinde kullanılacaklardı.

Gelinen noktada TARP projesinin geleceği meçhul görünüyor. İki ülke arasında askeri bağların kopmasının ve siyasi gerilimin artmasının projeyi iptal noktasına getirmesi sürpriz olmayacaktır. Bu durum ise, HvKK’nin gerçek zamanlı yüksek kalitede keşif, gözetleme ve istihbarat kabiliyetinde önemli zafiyete yol açabilir. Zira TARP projesi, İHA’lar, Göktürk istihbarat uydusu ve seneye hizmete girmeye başlayacak Barış Kartalı HEİK (Havadan Erken İhbar ve Kontrol) uçakları ile birlikte Türkiye’nin ISR kabiliyetinin belkemiğini teşkil edecekti.

TARP projesinde sadece pod temini değil, ilgili yer istasyonu ve altyapı kurulumu da mevcuttu. Dolayısıyla sadece podların teslimatları tek başına bir anlam ifade etmiyor. Sözleşmenin imzalandığı Aralık 2008’den bu yana süreç nasıl işledi, podlar teslim edilmeye başladı mı veya altyapı inşası ne durumda, açık kaynaklarda güvenilir bilgi mevcut değil.

Eğer TARP projesi olduğu gibi rafa kalkar ise, doğacak kabiliyet boşluğunun kapatılması gündeme gelebilir. ASELSAN’ın muadil bir sistem geliştirmesi mümkün ancak bunu bir pod içine, gerçek zamanlı ve yüksek performanslı data link sistemi ile monte etmek, kolay olmayan bir ArGe süreci gerektirecektir. Halen geliştirme ve test sürecinde olan ASELPOD hedefleme pod sistemi güzel bir başlangıç noktası olacaktır. Benzer şekilde geliştirme çalışmaları devam eden SAR radarı sistemi de büyük gelecek vaat etmekte. Dolayısıyla ihtiyacın milli kaynaklardan karşılanması, kısa olmasa da orta – uzun vadede mümkün görünüyor. Ancak acil ihtiyacın karşılanması için yeni bir ihale açılması gündeme gelebilir. Bu durumda Goodrich üretimi DB-110 (ki Polonya, Yunanistan ve Fas gibi Block 52+ kullanıcılarına satış başarısı kazanmış, başarılı bir sistem) en kuvvetli aday olarak öne çıkabilir.

İsrail’in akıl almaz irrasyonel tavırları ve küstah dış politikası, iki ülke arasındaki askeri ilişkileri kopma noktasına getirmiş durumda. Nedeni her ne olursa olsun sivil bir gemiye, uluslararası sularda müdahale edilmesi ve silahsız insanların öldürülmelerinin haklı hiçbir mazereti bulunamaz. Hiçbir ülke de, sivil vatandaşlarının bu şekilde öldürülmesine seyirci kalamaz, kalmamalıdır. İçeriği, zamanlaması ayrı konudur ancak İsrail’e gereken tepki ve karşılık verilmelidir. Bu açıdan TARP projesi, mecburi ama son derece önemli bir zaiyat gibi görünmekte.



Ayrıca bkz: Türkiye'nin Havadaki Gözleri Keskinleşiyor