27/01/2006

HAMAS

Hamas'ın kuruluş amacı İsrail devletini yok etmek ve İslami temellere dayalı bir Filistin devleti kurmak.

Filistin'de 2004 yılının aralık ayında Yaser Arafat'ın ölümüyle başlayan ve Ocak 2005'te Mahmud Abbas'ın devlet başkanlığıyla devam eden siyasi süreç, 18 Ocak 2005'te yapılan parlamento seçimlerinde radikal dinci Hamas örgütünün zaferiyle sonuçlandı.

132 sandalyeli Filistin Meclisi'nde Hamas 76 sandalye kazanırken, Filistin lideri Mahmud Abbas’ın El Fetih hareketi 43 sandalyede kaldı.



İsrail, ABD ve AB'nin 'terör örgütü' listesinde yer alan Hamas'ın elde ettiği bu sonuç, uluslararası arenada 'siyasi deprem' olarak yorumlandı.

Hamas'ın bundan böyle nasıl bir politika izleyeceği, İsrail ile olan ilişkilerin ne seyirde ilerleyeceği 'merak' ve 'endişe' içinde bekleniyor. Zira ABD ve İsrail, Hamas ile görüşmeyi uzun bir süredir reddediyor.

Siyasi anlamdaki büyük çıkışını bu seçimlerde yapan Hamas, Yaser Arafat'ın ölümünün ardından yerel seçimlere girmeye başladı ve Gazze, Kalkilya, Nablus gibi bölgelerde birçok sandalye kazandı.

İsrail'in Gazze'nin tamamı ve Batı Şeria'nın bir bölümünden çekilmesi de Hamas cephesinde 'zafer' olarak yorumlandı ve propaganda aracı olarak kullanıldı.

Cesaret ve yüreklilik anlamına gelen ‘Hamas’ İntifada’nın ilk yıllarında siyasi bir güç olarak faaliyet gösterdi.

Örgütün kanlı eylemleri ise 1989 yılının eylül ayında başladı. Hamas, bugüne kadar İsrail hedeflerine yönelik birçok bombalı saldırı gerçekleştirdi.

Örgüt tüm dünyada, gönüllü intihar komandolarının ‘Allah yolunda’ gerçekleştirdiği ve yüzlerce sivil İsrailli’nin ölümüne yol açan intihar saldırılarıyla tanınıyor.

Batı Şeria ve özellikle Gazze bölgesinde etkin bir güç konumunda olan Hamas’ın üye sayısı tam olarak bilinemiyor ancak onbinlerce destekleyicisi ve sempatizanı var.

Örgütün kurucusu ve ruhani lideri Şeyh Ahmed Yasin, 2004 mart ayı sonunda Gazze’de namaz çıkışı düzenlenen bir İsrail hava saldırısı sonucu hayatını kaybetti.

Hamas’ın bir sonraki lideri Abdülaziz Rantissi de, Şeyh Yasin’in ölümünün üzerinden bir ay bile geçmeden, 17 nisan akşamı Gazze bölgesinde gerçekleştirilen bir İsrail roket saldırısında öldü.

İkinci liderini de kaybeden Hamas yeni liderini belirledi ancak güvenlik gerekçesiyle ismini gizli tutuyor. Bu gizliliğe rağmen Hamas'ın yeni lideri olarak tanınan isim Mahmud El Zahar. Hamas’ın ülke sınırları içindeki lideri ise İsmail Haniya.


Hamas’ın Barış Sürecindeki Konumu

Hamas, bugüne dek Filistin ile İsrail arasındaki barış sürecinin en güçlü muhalifi olarak görüldü.

Arafat döneminde Hamas'ın İsrail hedeflerine yönelik bombalı saldırıları, barış süreci açısından önemli bir engel oluşturdu. İsrail bu saldırıları koz olarak kullandı ve Arafat’ı barışı sağlayamamakla suçladı.

Hamas, Ortadoğu’da barış için yol haritasını da kabul etmiyor. İsrail, Filistin’den yol haritası görüşmeleri öncesi şiddetin durdurulmasını istemiş, Filistin Başbakanı Ebu Mazen de Hamas ile aynı masaya oturarak örgütün meşrulaşması yolunda önemli bir adım atmıştı.

Ancak Hamas masadan yine saldırı tehditleri savurarak kalktı. İşgal edilmiş topraklardaki İsrailliler’e yönelik eylemlerin süreceğini açıkladı ve bölgede yaşayan yabancıları ülkeyi terk etmeye çağırdı.


Hamas Nasıl Bir Zeminde Oluştu?

1987 yılının son günlerinde İsrail’de ve işgal edilmiş topraklarda yaşayan Filistin halkının İsrail’e karşı başlattığı ayaklanma ‘İntifada’ olarak adlandırılıyor. İki toplum arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle ortaya çıkan bu büyük halk ayaklanması 1993 yılına dek sürdü.

Gazze’de İsrailli bir esnafın bilinmeyen bir nedenle öldürülmesi İntifada’nın başlamasının ilk kıvılcımıydı.

Bu olaydan bir gün sonra, 8 aralık 1987 tarihinde İsrail’e göre bir kaza, Filistin’e göre ise kasıtlı bir cinayet meydana geldi: Cebeliye Mülteci Kampı’nda yaşayan Filistinli işçileri taşıyan araca bir İsrail kamyonu çarptı ve olayda altı Filistinli öldü. Çok geçmeden Gazze misilleme söylentileriyle çalkalanmaya başladı.

Misilleme söylentilerinden rahatsız olan İsrail, askerlerini mülteci kampına yollayıp Filistinliler’in cesetlerini ailelerinden zorla geri aldırdı. İsrail bu son hamlesiyle milyonlarca Filistinli’yi kenetleyip başkaldırı için kusursuz bir zemin oluşturduğundan habersizdi...

Olayların ertesi sabahı sokaktaki İsrail askerlerine taş atan Filistinli bir genç, İntifada’yı başlatacak ilk eylemi gerçekleştirdi. Bundan böyle Filistin halkı İsrail askerlerinin her türlü saldırısına taş atarak cevap verecekti.

Filistin halkının taşlı saldırılarına tank, silah ve işkenceyle karşılık veren İsrail ise, dünya kamuoyunun büyük tepkisini çekti.


Hamas’ın Kuruluşu

Hamas, 1987’nin aralık ayında birinci İntifada’nın başlamasından kısa bir süre sonra Mısır’daki Müslüman Kardeşler örgütünün Filistin kanadı olarak kuruldu.

Örgütün lideri ileride ateşli söylevleriyle ünlenecek, tekerlekli sandalyeye mahkum Şeyh Ahmed Yasin’di. Gazze Şeridi’ndeki Filistin mülteci kamplarında büyüyen Yasin, El Ezher Üniversitesi’nde okumuş, radikal İslam düşüncesini benimsemişti.

Hamas, Müslüman Kardeşler örgütünün sağladığı yurtdışı bağlantıları sayesinde ekonomik sıkıntı çekmedi. Yabancı devletlerin yanı sıra yurtdışındaki İslamcı grupların da ekonomik desteğini gördü. Ekonomik gücünü daha çok Filistin halkının gündelik hayatını iyileştirmek için kullandı.

Filistin halkı da hizmetlerinin karşılığı olarak örgüte azımsanmayacak nitelikte bağışlarda bulundu. Hamas, İntifada döneminde Filistin halkını örgütleyen ve yönlendiren başlıca güçlerden biri olarak kısa bir süre içinde Ortadoğu’nun en etkin konumlarından birine geldi. Örgüt 1989 eylül ayından bu yana eylemlerini sürdürüyor. Ancak intihar saldırıları 2004 yılından beri düzenlenmiyor.


İdeolojisi ve Amacı

Hamas’ın kuruluş amacı, Ürdün Nehri’nden Akdeniz’e kadar olan-İsrail’i de kapsayan-topraklarda İslami yönetime dayalı, özgür bir Filistin devleti kurmaktı.

Hamas, Filistin lideri Yaser Arafat yönetimindeki Filistin Kurtuluş Örgütü’nün (FKÖ) İsrail karşısındaki pasif politikasını eleştiriyor, İsrail’in Filistin topraklarındaki varlığının sona erdirilmesini istiyordu.

Özgürlüğü sağlamanın yolunun silahlı mücadeleden geçtiğine inanan Hamas, askeri kanadı İzzeddin El Kassam Tugayları kurulur kurulmaz cihat ilan ederek ideolojisini hayata geçirdi. Hamas, FKÖ’nün Filistin’deki tek ulusal güç olarak tanınmasına ve Filistin halkının tek temsilcisi olarak görülmesine de karşı çıkıyor, örgütün laik ideolojisiyle çatışıyordu.


Hamas Tarihi ve Saldırıları

Hamas, 1988 yılında İsrail'e karşı cihad ilan etti. Örgüt, 1991 yılında askeri kanadını kurduktan sonra İsrail hedeflerine yönelik saldırılarını yoğunlaştırdı.

15 aralık 1987
Örgüt kuruluş bildirisini yayınladı.

1988
Hamas, Ürdün Nehri’nden Akdeniz’e kadar olan bölgeyi kapsayan ve İsrail’i de içine alan topraklarda İslami Filistin devleti kurulması için cihat ilan etti. Kendi varlığından yola çıkarak Filistin Kurtuluş Örgütü’nün Filistin halkının tek temsilcisi olduğu iddiasına meydan okudu.

1989
Hamas İsrail hedeflerine yönelik onlarca saldırı düzenledi. İsrail Hamas’ı ‘terör örgütü’ ilan etti.

İsrail, Hamas lideri Şeyh Ahmed Yasin’i ve örgütün birçok üyesini tutukladı. Yasin, İsrail askerlerine ve İsrail’le işbirliği yapan Filistinlilere saldırılar düzenlemekle suçlanıyordu.

Mayıs ayında Yasin’in tutuklanmasının ardından örgütün liderliği bir süre için Hamas kurucularından biri olan Abdülaziz Rantissi’ye geçti.

1991
Hamas askeri kanadı İzzettin Kassam Tugayları’nı kurdu. Askeri kanadın ortaya çıkmasıyla beraber örgüt eylemlerini artırdı. Bölgedeki terör saldırılarının bir numaralı faili haline geldi.

İlk bomba yüklü araçla saldırı

1994
Hamas ilk kez bomba yüklü bir araçla saldırı düzenledi. İsrail’in Afula kentindeki saldırıda sekiz İsrailli öldü.

Örgüt, İsrail halkına zor günler yaşatacak, intihar komandolarıyla yaptığı saldırıların ilkini Hadera kentinde gerçekleştirdi, saldırıda beş kişi öldü.

Bir Hamas militanı Tel Aviv’de bir otobüsü havaya uçurdu, 22 kişi hayatını kaybetti. Bir başka militanının ise Kudüs’te iki otobüse düzenlediği bombalı saldırılarda 45 kişi öldü.

6 Ocak 1996
Hamas için bomba imal eden Yahya Ayyaş, İsrail’in düzenlediği bir saldırı sonucu öldü.

Şubat ve mart aylarında Ayyaş’ın öldürülmesine misilleme olarak 47 İsrailli üç ayrı intihar saldırısında öldürüldü. Hamas birçok otobüse de bombalı saldırı düzenleyerek yaklaşık 60 İsrailli’nin ölümüne yol açtı.

Eylül 1997
Şeyh Ahmed Yasin, Ürdün’ün elindeki iki İsrail ajanının salıverilmesi karşılığında, İsrail’de tutuklu bulunduğu hapishaneden serbest bırakıldı.

Gazze’ye dönen 64 yaşındaki Yasin, Filistin’in çıkarları açısından Filistin yönetimi ve diğer Arap liderlerle iyi ilişkiler içinde bulunmaya özen gösterdi. Bölgedeki eğitim ve yardım dernekleri yararına çaba gösterdi.

Hamas barış sürecine darbe vuran, Tel Aviv’de 15 kişinin öldüğü saldırıları düzenlemekle suçlandı.

1998
İsrail-Filistin arasındaki barış görüşmelerini protesto etmek isteyen örgüt bombalama eylemlerinde bulundu. Bu saldırılar Filistin yönetimiyle iyi ilişkiler içinde olmak isteyen Yasin’in Arafat’la arasının açılmasına neden oldu.


İkinci İntifada Dönemi

Hamas, İkinci İntifada'nın başlamasının ardından eylemlerini Batı Şeria’ya da taşıdı. İsrail halkı sokaklarda Hamas tehdidiyle yaşamaya başladı. Buna karşılık, İsrail’in misilleme saldırıları devam etti.

2000
Eylül ayında ikinci Filistin ayaklanması, bir diğer deyişle İkinci İntifada başladı. Direnişin başlamasıyla beraber Hamas’ın saldırıları da hız kazandı. İsrail hedeflerine yönelik intihar saldırıları çok geçmeden başladı. İşgal edilmiş topraklardaki en güçlü radikal grup olma gayesiyle örgüt eylemlerini Batı Şeria’ya da taşıdı.

2001
Haziran ayında bir Hamas militanı Tel Aviv’deki bir diskonun dışında intihar saldırısı düzenledi, 21 kişi öldü.

Bir başka intihar saldırısı da ağustosta Kudüs’te meydana geldi. Kentin işlek caddesindeki bir lokantaya düzenlenen saldırıda yedisi çocuk 15 kişi hayatını kaybetti, 130 kişi yaralandı.

2002
Mart ayında bir Hamas militanı Netanya’da bir otele intihar saldırısı düzenledi, 29 kişi öldü.

İsrail, Hamas’ın Arap Dünyası içinde görüşme masasına davet edilmesine tepki olarak temmuz ayında Hamas’ın askeri kanat lideri Salah Şehade’ye saldırı düzenledi. Şehade’nin Gazze Şeridi’ndeki evine bomba yağdıran İsrail, liderin ve 14 kişinin ölümüne yol açtı. İsrail’in saldırısı örgütün dünya kamuoyu nezdinde sempati kazanmasını sağladı.

İsrail’in saldırısı ateşkes ilan etmeye hazırlanan Hamas’ı tekrar silahlarına sarılmaya itti.

2003
10 haziran günü İsrail Hamas’ın Gazze’deki resmi sözcüsü Abdülaziz Rantissi’nin arabasına hava saldırısı düzenledi. Rantissi ve oğlu saldırıdan hafif yaralı olarak kurtuldu.

Rantissi’ye yönelik suikast girişiminden bir gün sonra Hamas Kudüs’te bir otobüse intihar saldırısı düzenledi. Ortodoks Yahudiler gibi giyinen intihar komandosunun saldırısı sonucu 17 kişi öldü, 70'den fazla kişi yaralandı.

Kudüs'teki patlamanın hemen ardından bir İsrail helikopterleri Gazze'ye füze saldırısı düzenledi, saldırıda yedi kişi öldü.

21 ağustos tarihinde Hamas’ın önde gelen yöneticilerinden İsmail Abu Shanab İsrail hava saldırısı sonucu öldü.

Ağustos ve eylül aylarında Hamas’ın düzenlediği üç ayrı intihar saldırısında ise 39 İsrailli öldü.

6 eylül günü Şeyh Ahmed Yasin, İsrail’in Gazze Şeridi’nde düzenlemek istediği suikast girişiminden hafif sıyrıklarla kurtuldu.

2004
Hamas, 14 mart tarihinde İsrail’in Ashdod limanına saldırı düzenledi, 10 kişi hayatını kaybetti.

22 mart sabahı Hamas kurucusu ve ruhani lideri Şeyh Ahmed Yasin, Gazze’de sabah namazını kılmak için girdiği camiden çıkarken İsrail helikopterlerinin düzenlediği hava saldırısı sonucu hayatını kaybetti.

Yasin’in ölümünün üzerinden bir ay geçmeden, 17 nisan akşamı İsrail ordusu Gazze’de yeni Hamas lideri Abdülaziz Rantissi’nin aracına füze saldırısı düzenledi. Olayda Rantissi hayatını kaybetti.

Örgüt sabah saatlerinde yeni liderini belirledi ancak güvenlik gerekçesiyle ismini açıklamadı. İntikam yemini eden Hamas, İsrail’e yönelik 100 ayrı saldırı yapacağını açıkladı.


İsrail’in Öldürdüğü Filistinli Liderler

İkinci İntifada’nın başlamasından bu yana geçen üç buçuk yıllık süreçte İsrail, şiddet yanlısı olarak nitelendirdiği 150 Filistinliyi öldürdü. İsrail’in öldürdüğü lider düzeyindeki Filistinlilerin listesi:

Ocak 2002
El Aksa Şehitleri Örgütü’nün lideri Raed Karmi, Batı Şeria’da İsrail’in saldırısı sonucu öldürüldü

Temmuz 2002
İsrail uçakları Gazze’de bir evi bombalayarak Hamas’ın üst düzey komutanlarından olan Salah Şahadeh’la birlikte 14 Filistinliyi daha öldürdü.

Mart 2003
Hamas’ın en önemli stratejistlerinden biri olarak bilinen İbrahim Makadmeh, İsrail’in füze saldırısıyla öldürüldü.

21 Ağustos 2003
Hamas’ın yönetici kadrosunda etkin rol üstlenen İsmail Ebu Şanab, iki Hamas militanıyla birlikte İsrail’in füze saldırısı sonucu öldürüldü.

Saldırıda bir sivil Filistinli ölürken, 14 sivil de yaralandı.

20 Ekim 2003
Gazze Şeridi’nde Filistinli göçmenlerin yaşadığı Nassirat Mülteci Kampı yakınlarında İsrail bir araca roket attı.

Saldırıda 14 Filistinli öldü. Filistin kaynaklarına göre kurbanlar arasında sadece iki militan vardı. Ancak İsrail ölenler içinde daha çok militan olduğunu iddia etti.

25 Aralık 2003
İsrail füzeleri bu sefer İslami Cihad’ın beyin takımı arasında yer alan Mekled Hamid’i hedef aldı. Hamid ile birlikte İslami Cihad’ın iki militanı öldü, iki sivil Filistinli de hayatını kaybetti.

22 Mart 2004
İsrail, Hamas’ın kurucusu ve dini lideri Şeyh Ahmet Yasin’i sabah namazını kıldıktan sonra camiden çıkarken öldürdü.
Hamas’ın yeni lideri Abdülaziz el Rantissi oldu.

17 Nisan 2004
Hamas lideri Abdülaziz el Rantissi, Gazze Şeridi’nde İsrail’in füze saldırısı sonucu öldürüldü. Rantissi’nin 27 yaşındaki oğlu da saldırıda hayatını kaybetti. İki koruma görevlisi de yaşamını yitirdi.

Hiç yorum yok: