24/09/2010

Irak’a F-16 Satışı ve Yeniden Kurulan Irak Hava Kuvvetleri

ABD Savunma Bakanlığı'na bağlı DSCA (Defense Security and Cooperation Agency; Savunma Güvenlik ve İşbirliği Kurumu) tarafından ABD Kongresi'ne 13 Eylül günü, Irak Hava Kuvvetleri (IHvK) için 18 adet F-16 tipi savaş uçağı ve bu uçakla birlikte kullanılacak alt sistem ve silahların satışına iliişkin bir bilgi notu iletildi.

FMS (Foreing Military Sales; FMS) kapsamında gerçekleştirilecek bu satışın maliyeti, tüm alt sistemler ve opsiyonlar ile birlikte azami USD 4,200,000,000 olarak belirtilmiş. Bu bilgi notu, FMS süreci gereği satışın gerçekleşmiş olduğu ya da maliyetin bu rakam şeklinde gerçekleşeceği anlamına gelmiyor. Bilindiği gibi FMS satışlarında gerçek maliyet DSCA bilgi notunda verilen rakamın çok daha altında gerçekleşmekte (bkz: Foreign Military Sales (FMS) Nedir?)


Irak, envanterine almaya hazırlandığı F-16'ları uçuracak pilotların eğitimi için ABD ile Ağustos ayı başında bir eğitim işbirliği anlaşması imzalamıştı. Anlaşma, Irak Hava Kuvvetleri'nden 10 pilotun ABD'de F-16 temel eğitimini almasını kapsıyor. Pilotlar ABD'de T-6 Texan II ve T-38 Talon uçakları ile başlangıç, F-16 ile temel manevra ve taktiklerin icrası eğitimlerini alacaklar. Pilotlara ayrıca ileri İngilizce dersleri de verilecek. Her bir öğrenci pilotun eğitiminin 12 - 17 ay sürmesi öngörülmüş.

IHvK, Saddam döneminde neredeyse tamamen Rus (SSCB) ve Fransız yapımı sabit ve döner kanatlı uçaklardan müteşekkil, oldukça güçlü bir yapıdaydı. 2003 sonrası neredeyse sıfırdan inşa edilmeye başlanan IHvK, bu kapsamda taarruz, eğitim, nakliye ve keşif maksatlı uçak ve helikopterleri envanterine almak için girişimlere başladı. Bu projelerden başlıcaları olarak şunlar sıralanabilir:

  • 24 adet Eurocopter EC-635: USD 488,000,000; Sözleşme imza tarihi: 25.03.2009 (Fransa'nın 1990 yılından sonra Irak ile imzaladığı ilk savunma sistemi satış sözleşmesi).
  • 22 adet Mi-17CT Hip H: USD 80,600,000; ABD tarafından finanse edildi.
  • 26 adet Bell 407 silahlı keşif helikopteri, 26 adet yedek Rolls-Royce 250-C-30 motor, 26 adet M280 2.75" roket lançeri, 26 adet XM296 .50 makinalı tüfek, 26 adet M299 Hellfire lançer: USD 366,000,000; İlgili DSCA bildirisi Kongre'ye 09.12.2008 tarihinde iletildi.
  • Silahlı keşif helikopteri: 24 adet Bell 407 ya da AH-6, 200 adet AGM-224 HellFire, 24 adet M-299 lançer, 16 adet M-36 HellFire eğitim füzesi, 15,000 adet 2.75" roket, 24 adet M-280 lançer, 565 adet M-120 120mm havan, 665 adet M-252 81mm havan, 24 adet XM-296 makinalı tüfek, 24 adet M-134 makinalı tüfek, 81mm ve 120mm mühimmat: USD 2,400,000,000; DSCA bildirimi 30.07.2008 tarihinde yayınlandı.
  • 18 adet Cessna 172B gözetleme / irtibat uçağı: USD 10,600,000; Sözleşme imza: Ağustos 2007
  • 6 adet AC-208B Caravan irtibat / gözetleme / hafif taarruz uçağı: Sözleşme imza: Nisan 2007
  • 5 adet Cessna 208B Caravan (+20 opsiyon) irtibat / gözetleme / hafif taarruz uçağı: USD 23,700,000; Sözleşme imza: Kasım 2007
  • 1 adet Beechcraft King Air 350 nakliye, 5 adet Beechcraft King Air 350ER keşif gözetleme uçağı: USD 132,000,000;
  • 20 adet Aero Vodochody L-159B ileri jet eğitim uçağı: USD 100,000,000; Sözleşme görüşmeleri devam ediyor.
  • 7 adet T-6A Texan II eğitim uçağı: USD 170,400,000; Sözleşme imza tarihi: 12.08.2009.
  • 8 adet T-6A Texan II eğitim uçağı: USD 86,600,000; Sözleşme imza tarihi: 10.09.2009.
  • 36 adet AT-6B Texan II taarruz uçağı: USD 520,000,000; FMS süreci başladı.
  • 4 adet C-130J-30 Hercules taktik nakliye uçağı: USD 293,000,000; Sözleşme imza: Mayıs 2009
  • 2 adet C-130J-30 Hercules taktik nakliye uçağı: USD USD 140,300,000; Sözleşme imza: 11.08.2009
Irak'a satılacak uçakların "F-16IQ" olarak sınıflandırılmış olması dikkat çekiyor. Bu, satılacak F-16'ların Irak için özelleştirilmiş bir türev olduğunu gösteriyor. Bilindiği gibi ABD Hindistan'ın MRCA ihalesi için, bu ülkenin ihtiyaçları için gelştirdiği F-16IN (India) modelini teklif ediyor. İsrail de, kendi yapımı modern aviyoniklerle donatılmış F-16I Soufa modelini kullanmakta. Bu son iki model seri üretimdeki standart Block 50+/52+ modeli F-16'lardan çok daha gelişmiş görev ve silah sistemlerine sahip.
Söz konusu DSCA bilgi notundaki F-16IQ satış paketinin içeriğine göz atalım:

18 adet F-16IQ taktik savaş uçağı ve bu uçaklarda kullanılmak üzere,

  • 24 adet F100-PW-229 ya da F110-GE-129 motoru,
  • 36 adet LAU-129/A lançer sistemi,
  • 24 adet APG-68(V)9 radar sistemi,
  • 19 adet M61 20mm Vulcan makinalı top,
  • 200 adet AIM-9L/M-8/9 Sidewinder kısa menzil havadan havaya füze,
  • 150 adet AIM-7M-F1/H Sparrow orta menzil havadan havaya füze,
  • 50 adet AGM-65D/G/H/K Maverick havadan karaya güdümlü füze,
  • 200 adet GBU-12 Paveway II 500lb lazer güdümlü bomba,
  • 50 adet GBU-10 Paveway II 2,000b lazer güdümlü bomba,
  • 50 adet GBU-24 Paveway III 2,000lb lazer güdümlü bomba,
  • 22 adet ACES (Advanced Countermeasures Electronic Systems) karşı tedbir sistemi (ALQ-187 elektronik harp sistemi ve AN/ALR-93 radar ikaz sistemini içeriyor),
  • 20 adet AN/APX-113 AIFF (Advanced Identification Friend or Foe) dost düşman tanımlama sistemi (Mode IV özelliği olmadan),
  • 20 adet GPS (Global Positioning Systems) ve GPS/INS seyrüsefer sistemi (Standard Positioning Service [SPS] seviyesinde hassasiyete sahip şekilde),
  • 20 adet AN/AAQ-33 SNIPER ya da AN/AAQ-28 LITENING hedefleme podu,
  • 4 adet F-9120 AARS (Advanced Airborne Reconnaissance System) ya da DB-110 keşif podu,
  • 22 adet AN/ALE-47 karşı tedbir salıcı sistem,
  • 20 çift harici yakıt tankı (Conformal Fuel Tank; CFT) 
  • İlgili eğitimi dokümantasyonu, yedek parça, bakım / tamir avadanlıkları, sair lojistik ve idari destek


Irak Hava Kuvvetleri'ne ait T-6 Texan II eğitim uçağı
Bilgi notundaki alt sistem dökümü ve notlar incelendiğinde, diğer örneklerin tam tersine F-16IQ'nın performans ve kabiliyetlerinin kayda değer biçimde düşürülmüş olduğu göze çarpıyor. Şöyle ki:

Toplam 18 adet uçak için 36 adet LAU-129/A lançeri sipariş ediliyor. LAU-129/A, AIM-9 Sidewinder ve AIM-120 AMRAAM havadan havaya füzelerini taşımak ve ateşlemek için kullanılan kızak lançer sistemidir. F-16'lar için üretilmiştir. Irak'a AIM-120 AMRAAM gelişmiş havadan havaya orta menzil füzeleri satılmıyor, sadece AIM-9 Sidewinder'lar var. Bu da şu anlama geliyor: Her Irak F-16'sı başına iki adet lançer düşüyor ve yerdeki bir başka uçaktan lançer sökülmediği müddetçe bir Irak F-16'sı tek seferde en fazla iki adet AIM-9 Sidewinder havadan havaya füzesi taşıyabilecek.

F-16IQ'ların kullanacağı AIM-9 Sidewinder kısa menzilli havadan havaya füzeler, L/M serisi. Bunlar halen üretimde olan AIM-9X'den bir önceki nesili temsil ediyorlar. Satışı yapılacak olan AIM-9M-8/9 Sidewinder, 1995'te hizmete girmiş ve görece daha modern, ancak AIM-9L, 1978'de hizmete girmiş, performans ve kabiliyeti çok daha düşük. ABD'nin Irak'a en modern kısa menzil havadan havaya füzesi olan AIM-9X'i satmıyor olması dikkat çekici.

Benzer şekilde ABD, F-16'nın standart orta menzil havadan havaya füzesi olan AIM-120 AMRAAM'ı da Irak'a satmıyor. Son derece ilginç bir şekilde, Irak F-16'ları, AIM-7F1/H/M Sparrow ile donatılacaklar. AIM-7 Sparrow, yarı aktif radar güdümlü orta menzilli bir füze. Üretimi uzun yıllar önce sona ermiş, 1990'ların ilk yarısında kullanımdan kalkmış ve asıl ilginci, Sparrow füzesi F-16'larda yaygın kullanılan bir silah sistemi değil. ABD'de 1976 yılında F-16ADF (Air Defense Fighter; Hava Savunma Uçağı) denemeleri sırasında bir adet Block 25 tipi F-16C'den bir AIM-7 Sparrow füzesi ateşlenmişti. AMRAAM füzeleri hizmete girene kadar geçen sürede, bir miktar ulusal muhafız F-16ADF'leri Sparrow taşıdı. Bunun dışında Mısır, Bahreyn ve Tayvan kısıtlı miktarda Sparrow'u F-16'larına taktılar. Ancak bu füze kabiliyet ve teknolojisi itibariyle halen kullanımda olan muadillerinin oldukça gerisinde kalıyor. Irak'a satılacak olan AIM-7F1 modeli ABD'de 1976, AIM-7M ise 1982 yılında hizmete girmişti. AIM-7H modeli ise, -7F1 için teklif edilen ancak hayata geçmeyen bir modernizasyon türevi idi.

Öte yandan ABD, Irak satışı ile, AIM-7'yi düşük bütçeli hava kuvvetlerine teklif edilebilecek bir görece modern orta menzilli hava-hava füzesi haline getirmeyi amaçlıyor olabilir.

Uçakların havadan havaya yetenekleri kısıtlı, ancak havadan yere saldırı kabiliyetine önem verildiği görülüyor. AGM-65 elektro optik güdümlü füze ve GBU-10 / -12 / -24 Paveway II / III serisi lazer güdümlü bombalar ile, Irak Hava Kuvvetleri'nin yakın hava desteği ve hassas bombardıman kabiliyetinin artırılması hedeflenmiş olmalı. Bu zaten Sniper XR ya da Litening hedefleme podlarının tedariğinden de anlaşılıyor. Tüm uçaklara yetecek kadar pod dahil edilmiş listeye. Burada da dikkati çeken husus, JDAM gibi modern GPS güdümlü mühimmatın Irak'a sağlanmıyor olması.

Söz GPS'e gelmişken, F-16IQ'larda kullanılacak olan GPS seyrüsefer sistemi, sadece sivil / ticari sistemlerde kullanılan, hassasiyeti düşük ve karıştırmaya savunması olmayan SPS standardında olacak. Anlaşılan o ki, ABD, Irak Hava Kuvvetleri'nin çok hassas seyrüsefer ve saldırı yeteneğine sahip olmasını istememiş.

Bir başka kabiliyet noksanlığı, uçaklarda kullanılacak IFF dost - düşman teşhis sistemi ile ilgili. Irak F-16'larına takılacak olan APX-113 IFF sistemi, Mode IV kabiliyetine sahip olmayacak. Yani Türkçe'si, Irak F-16'larının IFF sistemi kripto korumasına sahip olmayacak.

Listeden ayrıca, Irak F-16'larının CFT (Conformal Fuel Tank) olarak adlandırılan harici yakıt tankları ile donatılacakları anlaşılıyor.

Tüm bu bilgiler ışığında, bu satış ile ilgili şu değerlendirmeleri yapmak mümkün:

1. Irak'ın alacağı uçakların konfigürasyonuna bakılacak olursa havadan yere hassas taarruz özelliğinin ön planda olduğu görülüyor. Ancak modern GPS güdümlü mühimmat ya da GPS seyrüsefer yeteneği yok. Bu da, İngilizce "surgical strike" olarak da adlandırılan, nokta atış kabiliyetinden ziyade, (muhtemelen asimetrik tehditlere karşı) yerdeki birliklerin desteği için düşünüldükleri izlenimini doğuruyor.

2. Uçakların havadan havaya yetenekleri göz önüne alınınca, Suriye ve İran'a karşı yeterli, Suudi Arabistan, İsrail, Kuveyt ve Türkiye'ye tehdit etmeyecek kadar zayıf bir kabiliyetle donatıldıkları izlenimi doğuyor. F-16IQ'ları donatacak silah ve sensörler, İsrail, Türkiye ve Suudi Arabistan'ın elindeki uçaklardaki muadillerden oldukça düşük seviyede zira.

3. ABD'nin bu satışı yaparken bölge dengelerini göz önünde bulundurduğu, hassasiyetlere göre bir konfigürasyon oluşturduğu anlaşılıyor.

4. Bu uçakları kullanmak için ilk etapta 10 adet pilot ABD'ye gönderildi ya da kısa süre içinde gönderilecek. Bu pilotların etnik ve mezhep kökenleri önem arz edebilir.

5. Türk Hava Kuvvetleri zaman zaman Irak'ın kuzeyindeki terör yuvalarına karşı hava harekâtı düzenliyor. F-16IQ uçakları ile Irak 2003'ten bu yana ilk kez kendi başına hava sahasını koruma gücüne kısıtlı da olsa kavuşacak. Dolayısıyla Türkiye'nin, yine benzer bir hava harekâtına "hava sahası ve egemenlik ihlali" nedeniyle müdahale etme olasılığı ortaya çıkabilir. Türkiye 2003'e kadar bu tür harekâtları, iki ülke arasında imzalanan sıcak takip anlaşması uyarınca yapabiliyordu ancak şu anda böyle bir hukuki zemin bulunmamakta. Dolayısı ile bu satış, teknik yönden bir tehdit teşkil etmemesine rağmen Türkiye'nin Irak politikasında hesaba katması gereken bir parametre olacaktır.

Hiç yorum yok: