Türk Hava Kuvvetleri'ne ait bir F-16 savaş uçağının, bir Rus Su-24'ünü 24.11.2015 tarihinde Suriye sınırında düşürmesinden sonra iki ülkenin ilişkileri ciddi bir krize girdi. Rusya, Suriye'ye S-400 bataryası ile farklı tipte elektronik harp sistemleri sevketmeye başladı.
ASELSAN 26 Şubat günü Koral adlı elektronik harp sistemini, düzenlenen bir törenle Hava Kuvvetleri Komutanlığı'na teslim etti.
İki ülke arasındaki gerilimde, Suriye'ye konuşlandırılan S-400 hava savunma sistemine karşı Koral sisteminin etkinliği sıkça işlenmeye başladı.
Bu kapsamda son zamanlarda sıkça Koral'ın, S-400'ü ve Rus jetlerini "kör ettiğine" dair, oldukça abartılı haberler çıkmaya başladı.
Koral, S-400'ü kör edebilir mi?
Koral, Suriye'de süregiden elektromanyetik savaşa yeni dahil olan çok gelişmiş ve güçlü bir sistem.
Ancak sorunun tek doğru yanıtı "muhtemelen evet, belki biraz, belki de hayır"dır.
Bu yanıt sanırım, bu satırların pek çok okuyucusunu tatmin etmeyecek. Ancak böyle olmasının bir nedeni var.
ASELSAN 26 Şubat günü Koral adlı elektronik harp sistemini, düzenlenen bir törenle Hava Kuvvetleri Komutanlığı'na teslim etti.
İki ülke arasındaki gerilimde, Suriye'ye konuşlandırılan S-400 hava savunma sistemine karşı Koral sisteminin etkinliği sıkça işlenmeye başladı.
Bu kapsamda son zamanlarda sıkça Koral'ın, S-400'ü ve Rus jetlerini "kör ettiğine" dair, oldukça abartılı haberler çıkmaya başladı.
Koral, S-400'ü kör edebilir mi?
Koral, Suriye'de süregiden elektromanyetik savaşa yeni dahil olan çok gelişmiş ve güçlü bir sistem.
Ancak sorunun tek doğru yanıtı "muhtemelen evet, belki biraz, belki de hayır"dır.
Bu yanıt sanırım, bu satırların pek çok okuyucusunu tatmin etmeyecek. Ancak böyle olmasının bir nedeni var.
Elektronik Harp, Elektronik Destek ve Elektronik Taarruz Nedir?
Elektronik harp, içerdiği Siber Harp ve Bilgi Harbi bileşenleri ile birlikte modern savaşların en önde gelen unsuru haline geldi. Oldukça geniş kapsamlı ve karmaşık bir konu olmasına ilaveten, taşıdıkları stratejik önem nedeniyle de bu alandaki faaliyetler koyu bir gizlilik perdesi ile korunurlar.
Elektronik harbe ilişkin en temel bazı tanımlar, bu alandaki sistemlerin işlevlerini anlamaya yardımcı olabilir. [1] [2]
Elektronik Harp (EH; Electronic Warfare - EW) en yalın şekilde, elektromanyetik spektrumu kontrol etmek ya da düşmana taarruzda bulunmak amacıyla elektromanyetik ve yönlendirilmiş enerjinin kullanılmasını içeren her türlü askeri faaliyet olarak tanımlanabilir.
Elektronik Harp Desteği (ED; Electronic Support - ES), elektromanyetik enerji kaynaklarını tespit etme, tanımlama ve yerlerini belirlemeyi kapsayan faaliyetlerdir.
Elektronik Taarruz (ET; Electronic Attack - EA), elektromanyetik spektrumu kontrol etmek maksadıyla yayınların aranması, tespit edilmesi, teşhis edilmesi, spektrumun düşman tarafından kullanımının önlenmesi veya azaltılması, elektromanyetik ve yönlendirilmiş enerji kullanılarak taarruz edilmesi ve dost kuvvetler tarafından bu spektrumun en iyi şekilde kullanılmasını kapsayan faaliyetlerdir.
Bunlara ilaveten, dost birlik, sistem veya tesislerin düşman elektronik harbine karşı korunmasını içeren Elektronik Koruma (EK) faaliyetleri de sayılabilir.
ED ile ET'nin, birbiri ile eşgüdümlü olarak çalışması gerekir. ED'nin ana hedefi, düşmanın elektromanyetik faaliyet ve kapasitesine ilişkin sağlıklı bir resim çıkarmaktır. Bu maksatla dinleme ve kestirme sistem, taktik ve teknikleri kullanılır.
EH'nin başarısı, ED'nin başarısına doğrudan bağlıdır. Bunun için de farklı ED sistem, taktik ve tekniklerinin sadece kriz veya savaş değil, aynı zamanda barış ortamında da yoğun ve etkin şekilde yürütülmesi gerekir. ED ile toplanan verilerin analizi, kriz veya savaş döneminde yürütülecek EH stratejisine altlık teşkil eder.
Bu açıdan, Konya'daki Elektronik Harp Test ve Eğitim Sahası'nın (EHTES) stratejik önemi ön plana çıkıyor. Bilindiği üzere bu sahada Rus yapımı hava savunma sistemlerinin radarları da dahil olmak üzere farklı elektronik harp ve radar sistemleri, EH taktik, deney ve eğitimlerinde kullanılıyor.
ET'ye geri dönecek olursak, bu faaliyetin üç ayrı türü vardır: İşlevsel imha (soft kill), fiziksel imha (hard kill) ve karıştırma.
İşlevsel imhada, düşman EH sistemleri tahrip edilmez ancak sağlıklı çalışmaları engellenebilir ya da geciktirilebilir. İşlevsel imha sistemlerine örnek olarak chaff, flare, sahte hedef (decoy), ET sistemleri, kızılötesi karşı tedbir sistemleri (IRCM) sayılabilir.
Fiziksel imhada ise farklı silah sistemleri ile düşman EH ya da silah sisteminin tamamen ya da kısmen tahribatı, böylelikle safdışı kalması hedeflenir. Fiziksel imha sistemlerine örnek olarak özsavunma silah sistemleri (CIWS), hava savunma füzeleri, zırhlı araç aktif özsavunma sistemleri (Trophy, Akkor, Ştora gibi) verilebilir.
Karıştırma faaliyetleri karışıklık, dikkat dağıtma, aldatma ya da yanlış yönlendirme gibi amaçlar için kullanılabilir. Daha açık bir ifade ile düşman radarı tamamen kör edilebilir, dost birlikleri görmemesi sağlanabilir ya da dost birliklere ilişkin yanlış bilgi toplaması sağlanabilir.
Bazı karıştırma türleri olarak şunlar sayılabilir:
i. Gürültü karıştırması (Noise jamming): Gürültü karıştırmasının amacı, düşmanın elektronik sistemlerine bir parazit sinyali gönderilerek, gerçek sinyalin tamamen yok edilmesini sağlamaktır. Bu yöntemin başlıca avantajı, düşmanın elektronik sistemi hakkında çok ayrıntılı teknik bilgiye sahip olmanın gerekmemesidir. Ancak dezavantajı, düşmanın, kendisine ET uygulandığını farkedecek olmasıdır.
ii. Aldatma karıştırması (Deception jamming): Bu karıştırma yönteminde amaç, hedef sisteme gerçek sinyalin uygun şekilde değiştirilmiş kopyalarının gönderilmesi yoluyla gerçek hedefinin gizlenmesidir. Söz gelimi aldatma karıştırması uygulanan düşman radarı, takip ettiği dost uçağı farklı irtifa, hız ve konumdaymış gibi algılayabilir. Bu yöntemde, hedef sistem hakkında çok ayrıntılı bilgi sahibi olunması gerekecektir; bunun için de öncelikle ED sistemlerinin kaliteli istihbarat toplaması şarttır.
iii. Destek karıştırması (Escort jamming): Refakat karıştırması olarak da bilinen bu teknikte amaç, düşman radarlarının (tespitten sakınmak için) erken kapatılmalarının önüne geçmek için saldıran dost birliklerin hareketlerini gizlemektir. Çoğunlukla düşman hava savunmasının bastırılması (SEAD; Suppression of Enemy Air Defence) ya da imhası (DEAD; Destruction of Enemy Air Defence) görevlerinin bir parçası olarak kullanılırlar.
Doğal olarak ED / ET sistemlerinin tasarımı, yerleşimi, kullanım usül, teknik ve taktikleri son derece hassas planlama, tasarım ve geliştirme çalışmaları gerektirir. İleri teknolojinin çok yoğun bir şekilde kullanılmasının yanı sıra, taşıdığı stratejik önem nedeniyle son derece mahrem bir alandır.
Yani özetle, modern EH sistemlerinin teknik özellikleri, kabiliyet ve performansları ile ilgili açık kaynaklarda sağlıklı ve güvenilir bilgiye ulaşmak imkansızdır. Bir ED / ET sisteminin neyi nasıl yapabileceğine ilişkin ancak, azımsanmayacak bir hata payı içeren bir tahmin yürütülebilir.
Koral
Koral, Hava Kuvvetleri Komutanlığı'nın (HvKK) uzaktan elektronik karıştırma (Stand-off Jammer) ihtiyacını karşılamak için 06.03.2000 tarihli Savunma Sanayii İcra Komitesi (SSİK) kararıyla başlatılan bir programın ürünü.
Söz konusu program, kara ve uçak platformlarına konuşlu elektronik destek ve elektronik taarruz sistemlerinin yurtiçi imkânlarla geliştirilerek tedariğini hedeflemekteydi. 05.12.2007 tarihli SSİK toplantısında, programın ikiye ayrılarak kara ve hava konuşlu platform projelerinin ayrı ayrı yürütülmesi kararı alındı. Bu kapsamda kara konuşlu bileşen için ASELSAN ile sözleşme görüşmelerine başlanmasına; hava bileşeni için ise ASELSAN'ın ana yüklenici olacağı bir modelde uluslararası işbirliği imkânlarının araştırılmasına karar verildi. [3]
Koral sahada. Önde ET, arka planda ise ED bileşeni görülüyor |
Tam adı "Kara Konuşlu Uzaktan ED/ET Kabiliyeti Kazanımı Projesi" olan ve "Kara SOJ" olarak da adlandırılan projede yaklaşık iki yıl süren görüşme ve pazarlıklardan sonra bir ED ve dört ET bileşeninden müteşekkil bir adet prototip sistemin geliştirilmesi ve HvKK'ne teslimatını içeren, USD71 milyon tutarındaki sözleşme 14.07.2009 tarihinde imzalandı. [4] [5]
Hava SOJ olarak bilinen program ise henüz sözleşme aşamasına gelebilmiş değil. Bu program da kendi içinde ikiye ayrılmış durumda: "Gölge" adı verilen ve acil ihtiyacın teminine yönelik olarak yurtdışından hazır alımı kapsayan proje ile ASELSAN ana yükleniciliğinde yerli geliştirme projesi halen masada. [6] [7]
Kara SOJ sistem bileşenleri ilk olarak IDEF 2015 fuarı sırasında kamuoyuna tanıtıldı. Aynı yıl, Suriye sınırındaki gelişmeler ve Rusya ile patlak veren kriz nedeniyle sınıra konuşlandırıldığına dair haberler çıktı. [8] [9]
Bir Koral sistemi, bir adet Elektronik Destek (ED) ve dört adet Elektronik Taarruz (ET) bileşeninden oluşuyor. Sistemin performansına ilişkin ayrıntılar kamuoyu ile paylaşılmış değil. Ancak temel bazı kabiliyet ve özellikleri, gerek üretici firma gerekse SSM tarafından açıklanmıştı.
ED bileşeni, uzun menzilde 360 derece kapsama alanına sahip, modüler mimaride bir sistem. Geniş bir bant aralığında elektromayetik yayınları tespit, teşhis ve sınıflandırma yapabildiği belirtiliyor. Çoklu alıcılı (multi receiver) sistem, tespit ettiği yayınların kaynaklarının yön ve coğrafi konumlarını da tespit edebiliyor. Tamamen sayısal mimaride tasarlanan Koral ED, beliren tehditleri otomatik olarak tespit edebiliyor.
Koral ET de modüler mimariye ve tümleşik DRFM'e sahip. Sıralı dizinli iki adet anteni olan ET'de çok sayıda farklı karıştırma modu kabiliyeti bulunuyor. ET bileşeni aynı zamanda ED işlevine de sahip.
MAN 26.372 8x8 taktik tekerlekli araçlar tarafından taşınan her iki sistem de KBRN korumasına ve -30 / +50 derece sıcaklık aralığında çalışabilme kabiliyetine sahip. ED aracındaki Görev Kontrol Birimi'nde iki operatör ve bir komutan görev yapıyor. Koral sistemindeki beş araç birbirlerinden 500m mesafeye kadar uzakta konuşlanabiliyor ve kendi aralarında fiber optik veri hattı ile iletişim kuruyorlar.
ASELSAN tarafından 26 Şubat günü teslimi yapılan prototip sistemden sonra, seri üretime yönelik bir sözleşmenin varlığına dair, açık kaynaklarda bir bilgi bulunmuyor.
SSM'nin Koral teslimatına ilişkin yayınladığı basın bildirisinde şöyle bir ifade bulunuyor: "...sistem test sürecinin son aşamasında gerçekleştirilen modern ve karmaşık yapıdaki radar sistemlerine uygulanan elektronik taarruz denemelerinden alınan olumlu sonuçlar sisteme olan güveni artırıyor.". Bu, Koral'ın gerçekten de Suriye sınırında gerçek koşullarda denemelere tabi tutulduğunu düşündürüyor.
Her ne kadar basında ağırlıklı olarak Suriye'ye konuşlanan S-400 bataryası işleniyor olsa da, Koral'ın muhtemel ED/ET hedefleri bununla sınırlı değil. Rusya Suriye'ye sadece S-400'ü değil, aynı zamanda oldukça gelişmiş diğer bazı elektronik harp sistemlerini de sevketmiş bulunuyor.
S-400 Hava Savunma Sistemi
Her ne kadar basında ağırlıklı olarak Suriye'ye konuşlanan S-400 bataryası işleniyor olsa da, Koral'ın muhtemel ED/ET hedefleri bununla sınırlı değil. Rusya Suriye'ye sadece S-400'ü değil, aynı zamanda oldukça gelişmiş diğer bazı elektronik harp sistemlerini de sevketmiş bulunuyor.
S-400 Hava Savunma Sistemi
Rusya'nın, hava kuvvetlerine ait bir Su-24M jetinin Türk F-16'sı tarafından 24.11.2015 günü düşürülmesinin ertesi haftası Suriye'deki Hmeymim Hava Üssü'ne konuşlandırılan S-400 (NATO kodu SA-21 "Growler"), bu ülkenin envanterindeki en gelişmiş hava ve füze savunma sistemi olma niteliği taşıyor.
S-400'ün geliştirilme amacı, özellikle yüksek öneme sahip stratejik üs ve tesislerin, başta balistik ve yüksek hızlı seyir füzelerine karşı olmak üzere uzun menzil ve yüksek irtifa hava savunmasını sağlamak. Almaz Antey şirketi, sistemin tasarım çalışmalarına 1980'lerin ortalarında başlamış. 1993 yılında yayınlanan başkanlık kararnamesi ile izin verilen geliştirme ve prototip üretim faaliyetleri, ekonomik sıkıntılar nedeniyle uzun süre akamete uğramış. Bu nedenle sistemin temel alt sistem ve bileşenlerinde, üretime girmiş ve ürün olarak olgunluğa erişmiş S-300 (NATO kodu SA-10 "Grumble") temel alınıyor. [10]
1999 yılında gerçekleştirilen ilk denemelerden sonra sistemin 2001 yılında hizmete girmesi planlandı ancak hem ekonomik hem de teknik sorunlardan dolayı bu uzun süre gerçekleşmedi. Nihayet ilk S-400 bataryası 2007 Ağustos ayında, Moskova'nın stratejik hava savunma şemsiyesinin bir parçası olarak şehrin 50km doğusundaki Elektrostal kentinde konuşlu 5'nci Hava Uzay Savunma Tugayı'nda hizmete girdi. Halen 25 civarında taburda kullanımda. [11] [12]
Bir S-400 bataryası,
- Bir adet 30K6E muharebe yönetim sistemi
- Her birinde en fazla 12 adet fırlatıcı bulunan en fazla 6 adet 98J6E atış birimi
- Bir adet 30Ts6E ikmâl biriminden oluşuyor.
Bataryanın ana bileşenleri şu şekilde:
Sistemdeki tüm birimler, taşıyıcı araçlardan sökülüp sabit halde konuşlandırılabiliyorlar.
30K6E, diğer hava savunma, erken ihbar ve komuta kontrol sistemleri ile çift yönlü iletişim kabiliyetine sahip.
S-400'ün geliştirilme amacı, özellikle yüksek öneme sahip stratejik üs ve tesislerin, başta balistik ve yüksek hızlı seyir füzelerine karşı olmak üzere uzun menzil ve yüksek irtifa hava savunmasını sağlamak. Almaz Antey şirketi, sistemin tasarım çalışmalarına 1980'lerin ortalarında başlamış. 1993 yılında yayınlanan başkanlık kararnamesi ile izin verilen geliştirme ve prototip üretim faaliyetleri, ekonomik sıkıntılar nedeniyle uzun süre akamete uğramış. Bu nedenle sistemin temel alt sistem ve bileşenlerinde, üretime girmiş ve ürün olarak olgunluğa erişmiş S-300 (NATO kodu SA-10 "Grumble") temel alınıyor. [10]
1999 yılında gerçekleştirilen ilk denemelerden sonra sistemin 2001 yılında hizmete girmesi planlandı ancak hem ekonomik hem de teknik sorunlardan dolayı bu uzun süre gerçekleşmedi. Nihayet ilk S-400 bataryası 2007 Ağustos ayında, Moskova'nın stratejik hava savunma şemsiyesinin bir parçası olarak şehrin 50km doğusundaki Elektrostal kentinde konuşlu 5'nci Hava Uzay Savunma Tugayı'nda hizmete girdi. Halen 25 civarında taburda kullanımda. [11] [12]
Bir S-400 bataryası,
- Bir adet 30K6E muharebe yönetim sistemi
- Her birinde en fazla 12 adet fırlatıcı bulunan en fazla 6 adet 98J6E atış birimi
- Bir adet 30Ts6E ikmâl biriminden oluşuyor.
Bataryanın ana bileşenleri şu şekilde:
Birim
|
Sistem
|
İşlev
|
Temel Özellikler
|
30K6E muharebe yönetim
sistemi |
55K6E
|
Komuta kontrol birimi
| |
91N6E
|
Arama tarama radarı
|
Uzun menzilli (~600km?) arama
radarı | |
98J6E atış birimi
|
92N6E
|
Atış kontrol radarı
|
~340km menzil; X band
|
5PE85TE2
|
Fırlatıcı
|
Çekili fırlatıcı
| |
5PE85SE2
|
MAZ-7910 araca monteli
fırlatıcı | ||
5P90S
|
BAZ-6909-022 araca monteli
yeni nesil fırlatıcı | ||
5P90TMU
|
BAZ-64022 araca monteli
fırlatıcı | ||
Füzeler
|
48N6E3
|
250km menzil
| |
40N6E
|
Öncelikli hedefler: havadan
erken ihbar veya elektronik harp uçakları |
400km menzil
| |
9M96E
|
Öncelikli hedefler: Balistik
füzeler ve yüksek hızlı seyir füzeleri |
40km menzil; kinetik tahribat
(“hit-to-kill”) | |
9M96E2
|
120km menzil; kinetik
tahribat (“hit-to-kill”) | ||
Opsiyonel
|
96L6E
|
Arama tarama radarı
|
~300km menzil
|
59N6E
|
~600km menzil; ~200km irtifa
| ||
67N6
|
~360km menzil; L band
| ||
1L119
|
~330km menzil; VHF AESA
|
Sistemdeki tüm birimler, taşıyıcı araçlardan sökülüp sabit halde konuşlandırılabiliyorlar.
30K6E, diğer hava savunma, erken ihbar ve komuta kontrol sistemleri ile çift yönlü iletişim kabiliyetine sahip.
91N6E radarı, arazi ve orman örtüsünden kaynaklanabilecek ölü bölgelerin önüne geçmek için 40V6MR seyyar direk sistemine monte edilerek kullanılabilir.
92N6E radarı, aynı anda 40 hedefi takip edip 10 adedine kilitlenebilir.. Radar füzeyi farklı güdüm modlarında tevcih edebilir. Bunlar komut, yarı aktif, füze üzerinden takip (Track via Missile) ile yerden güdümdür. Sistemin işlemcisi, S-300PMU2'de kullanılan 30N6E2 radarında kullanılan Elbrus 90 baz alınarak geliştirilmiş.
S-400 bataryasındaki fırlatıcılar, farklı füze tiplerini bir arada kullanabiliyor. Bunlardan 48N6E3, S-300'lerde kullanılan 48N6E'nin geliştirilmiş ve menzili artırılmış türevi. Öncelikli olarak E-3 AWACS gibi elektronik görev uçaklarına karşı geliştirilen 40N6'nın hizmete girip girmediği net değil; füzenin atış denemelerinde başarısız sonuçlar alındığına dair bilgiler mevcut. ABD'nin PATRIOT PAC-3 füzesinin muadili sayılabilecek 9M96 ve 9M96E ise, hedefi doğrudan temas ile vurarak, kinetik enerji ile tahrip edecek şekilde tasarlanmış. Bu füzelerin 2012 sonunda hizmete girdiği biliniyor.
Rusya'nın Suriye'deki Hmeymim Hava Üssü'ne konuşlandırdığı S-400 bataryasında, 96L6 uzun menzilli arama radarının da bulunduğunu not etmek gerek. [13] [14]
1RL257E Krasuha-4
KRET tarafından geliştirilen Krasuha ailesinin son üyesi olan 1RL257E, geniş bant aralığında çalışan çok işlevli bir ET sistemi. Sistemin hedefleri, alçak dünya yörüngesindeki radar istihbarat uyduları, kara konuşlu arama tarama radarları, uçak konuşlu erken ihbar radarları ile radar güdümlü mühimmatlar. Sistem ayrıca düşmanın ET sistemlerini bozucu kabiliyete de sahip. [15]
8kHz - 18GHz bant aralığında çalışan Krasuha 4'ün menzili 300km olarak geçiyor. 360derece yan; 1-60 derece yükseliş açı değerlerine sahip sistem 20 dakikada kurulup yine 20 dakikada intikale hazır hale getirilebiliyor. 20kW güç tüketimi olan ve BAZ-6910-022 8x8 taktik tekerlekli araca monteli Krasuha 4, -50 / +50 derece sıcaklık aralığında çalışabiliyor. [16]
Ukrayna Krizi sırasında da aktif olarak kullanılan Krasuha 4, Hmeymim Hava Üssü'nde konuşlu bulunuyor.
Tu-214R
Tupolev Tu-204 yolcu uçağının bir modeli olan Tu-214 temel alınarak geliştirilen ve ilk kez 2012 yılında görüntülenen Tu-214R, çok işlevli bir istihbarat uçağı. Uçak, üzerinde buludurduğu farklı algılayıcılar ile elektronik istihbarat (ELINT), sinyal istihbaratı (SIGINT) ve görüntü istihbaratı (IMINT) görevlerini üstlenebiliyor.
Uçakta bulunan sistemler ise şunlar:
CNIRTI üretimi SIGINT sistemi
Gelişmiş muhabere sistemi, uydu veri bağı
VHF / L band / X bandlarda çalışan MRK-411 radar sistemi
TPC Linkos üretimi elektrooptik keşif sistemi. [17]
Siparişi 2002 yılında verilen Tu-214R'nin 2008 yılında hizmete girmesi planlanmıştı. Ancak RA-64511 kuyruk numaralı ilk uçak ilk uçuşunu ancak 24.12.2009 tarihinde gerçekleştirebildi. RA-64514 kuyruk numaralı ikinci uçak üretim hattından 31.10.2014 tarihinde çıktı. Açık kaynaklara göre bu ikinci uçak 15 Şubat günü Kazan'dan Hmeymim Hava Üssü'ne intikal etti. [18] [19]
Oldukça gelişmiş sensör sistemleri ile donatılan bu uçağın Suriye'ye intikali, Rusya'nın Türkiye'ye (ve muhtemelen diğer müttefiklere) ilişkin duyduğu elektronik istihbarat ihtiyacının aciliyetini göstermekte.
Il-20M
İlyuşin Il-18 turboprop yolcu uçağından geliştirilen Il-20M, farklı sensör sistemleri ile donatılmış bir elektronik istihbarat uçağı. Uçak üzerinde bulunan sistemler şunlar:
A-87P uzun menzilli elektrooptik kamera
Igla-1 sıralı dizinli yanal görüşlü (SLAR) radar
Kvadrat-2 ve Romb-4 ELINT sistemleri
Vişnaya muhabere dinleme / kestirme (COMINT) sistemi
Rusya, Il-20M'leri Karadeniz ve Pasifik'te uzun süredir yoğun olarak kullanmaktaydı. 2013 yılında bir Il-20M, Türk hava sahasına tehlikeli şekilde yaklaşmış, Türk Hava Kuvvetleri'ne bağlı F-16'lar tarafından kendisine refakat edilmişti. [20]
Rus Hava Kuvvetleri'nin Suriye'ye ilk sevkettiği uçaklar arasında bir adet de Il-20M'nin bulunması, bu açıdan büyük bir sürpriz olmadı. Zira Rusya'nın hem Suriye'deki muhalefete hem de başta Türkiye olmak üzere bölgedeki ülkelerin askeri hazırlıklarına ilişkin daha sağlıklı istihbarata ihtiyacı bulunuyordu. [21] [22]
Riçag-AV
Mil Mi-8MTV-5-1 tipi genel maksat helikopterlerine takılan KRET üretimi Riçag-AV ET sisteminin, "birkaç yüz km'lik" menzil içindeki tüm radarları kör edebildiği iddia ediliyor. Tespit ettiği elektromanyetik yayınları tasniflendirerek veritabanına kaydeden sistemde DRFM teknolojisi kullanılmış. [23] [24]
Mi-8MTPR-1 olarak adlandırılan bu elektronik harp helikopterlerinden üç adedi 2015 Mart ayında Rus Hava Kuvvetleri'ne teslim edilmişti. Bir adet Mi-8MTPR1 geçtiğimiz Aralık ayında Suriye'de görüntülenmişti. [25]
Hibini
Şubat ayı başında Suriye'ye sevkedilen dört adet Suhoy Su-35S yeni nesil savaş uçağı, beraberinde L-175V Hibini elektronik harp podlarını da getirdiler. [26] [27]
Kaluga Telsiz Mühendisliği Enstitüsü (KRIRE) tarafından 1980'li yılların sonunda geliştirilen Hibini ilk olarak Su-34 taktik bombardıman uçağında 2014 Mart ayında kullanılmaya başlandı. Nisan 2014'te, Hibini ile donatılmış bir Su-24'ün Karadeniz'de seyreden USS Donald Cook adlı ABD destroyerinin radarlarını karıştırdığı iddia edilmişti, ancak üretici KRET, sistemin bu uçaklar tarafından taşınmadığını açıklamıştı.
Hibini sistemi, topladığı elektromanyetik yayınları sınıflandırıp analiz ederek, taşıyıcı uçağın tespit edilmesini geciktirmek ve/veya yanlış hedef izi göndermek için sinyal üretebiliyor. [28]
Değerlendirme
Öncelikle Koral'ın, komple bir sistem olduğunu vurgulamakta fayda var. Bu sistemin ET bileşeninden önce ED bileşeni önem taşıyor. Koral ED ile, bölgedeki tüm hava, kara ve deniz konuşlu EH sistemlerinin nasıl yayın yaptıkları, ortam koşullarından nasıl etkilendikleri, performanslarına dair çok ayrıntılı ve kaliteli istihbarat toplanabilir. Ayrıca hatırlatmakta fayda var: HvKK'nin çok önemli başka bir ED sistemi daha var: E-7T Barış Kartalı havadan erken ihbar ve kontrol sistemi. Bu uçaklar, taşıdıkları MESA radarına ilaveten, İsrailli Elta tarafından üretilip MİKES tarafından tadil edilen EL/M-8382 ED sistemini taşıyorlar.
Koral'ın, Rus hava savunma sistemlerinin arama ve takip radarlarına ilişkin istihbarat toplaması, bu süreçte onları karıştırmadan daha önemlidir. Toplanacak istihbarat, bu sistemlere karşı geliştirilecek sistem ve taktiklerin oluşturulmasında kullanılacaktır. Tabi ki Ruslar da bu faaliyetlere karşı kendi tedbirlerini uygulamaktadırlar: Suriye'ye konuşlandırdıkları ED / ET sistemleri ve söz konusu radarların kullanımında izleyecekleri taktiklerle, Türk tarafının istihbarat toplamasını önlemeye çalışacaktırlar.
Ayrıca Rus tarafı da, Türk ve müttefik askeri hareketliliği, yapılanması ve kabiliyetleri hakkında bilgi elektronik istihbarat bilgisi toplamaya çalışacaktır. Söz gelimi İncirlik'teki hava hareketliliği, Kahramanmaraş ve Gaziantep'e konuşlandırılacak İtalyan SAMP/T hava savunma bataryası, Türk ordusunun bölgede konuşlu muhabere sistemleri, bunların faaliyetleri vb ile ilgili dinleme / kestirme ve tasniflendirme çalışmaları yürüttüklerini tahmin etmek zor değil. Bunlara karşı da Türk tarafının önleme / engelleme yapabilmesi açısından Koral ve benzeri ED / ET sistemleri büyük önem taşımaktalar.
Koral, Rus uçaklarının yanlış hedefleri bombalamalarını sağlamış olabilir mi? Muhtemelen hayır, zira Rus Hava Kuvvetleri Suriye'de 1970'lerden kalma usül ve teknikleri kullanıyor: Klasik veya lazer güdümlü bombalarla hedefler vurulmaya çalışılıyor. Koral ise bir radar dinleme ve karıştırma sistemi. Rus uçakları hedeflerini radar ile tespit etmiyorlar ya da hedeflere radar güdümlü mühimmat göndermiyorlar.
Ancak vurgulanması gereken bir başka husus, Koral'ın taşıdığı psikolojik öneme dairdir: Türkiye Rusya'ya karşı Soğuk Savaş döneminde tamamen NATO / ABD hibe ve yardımı askeri malzeme ile savunmasını kurmuştu. İlk kez yerli imkânlarla geliştirilen bu derece modern ve kabiliyetli bir sistem Rusya'ya karşı ülke savunmasında ön safta boy gösterdi. Muhtemelen benzer bir görevi Karadeniz ve Doğu Akdeniz'de Rus gemileri ve denizaltılarını kovalayan MilGem'ler de üstlenmektedirler.
Kaynaklar
[1]: "Arka Planda Kalan Kahramanlar: Kara Konuşlu Radar Elektronik Harp Sistemleri", ASELSAN Dergisi, Sayı: 87, S.16-19
[2]: "Bilgi Çağında Elektronik Harp", Curtis Schleher, Doruk Yayınları, 2004
[3]: 05.12.2007 tarihli SSİK Basın Açıklaması: http://www.ssm.gov.tr/anasayfa/hizli/duyurular/PressReleases/arsiv/2007/Sayfalar/SS_icraKom.aspx
[4]: "KORAL, sınırda göreve başladı", Milliyet, 30.11.2015: http://www.milliyet.com.tr/koral-sinirda-goreve-basladi-gundem-2155964/
[5]: "Suriye sınırında göreve başlayan "KORAL" Ruslarda panik yarattı", AHaber, 02.12.2005: http://www.ahaber.com.tr/gundem/2015/12/02/suriye-sinirinda-goreve-baslayan-koral-ruslarda-panik-yaratti
[6]: "Kara Konuşlu Uzaktan ED/ET Kabiliyeti Kazanımı": http://www.ssm.gov.tr/anasayfa/projeler/Sayfalar/proje.aspx?projeID=71
[7]: SSM 2013 Faaliyet Raporu, s.93
[8]: "Hava Konuşlu Uzaktan ED/ET Teçhizatı": http://www.ssm.gov.tr/anasayfa/projeler/Sayfalar/proje.aspx?projeID=72
[9]: "Turkish Jammer Program Indicates 'Urgent' Need", DefenseNews, 23.01.2015: http://www.defensenews.com/story/defense/policy-budget/industry/2015/01/23/turkey-jammer-aselsan-ssm-standoff-golge/22209903/
[10]: Almaz-Antey 40R6 / S-400 Triumf Self Propelled Air Defence System / SA-21 Самоходный Зенитный Ракетный Комплекс 40Р6 / С-400 «Триумф»: http://www.ausairpower.net/APA-S-400-Triumf.html#mozTocId745598
[11]: "S-400 (missile)": https://en.wikipedia.org/wiki/S-400_(missile)
[12]: "SA-21 GROWLER / S400 Triumph Long Range TABM/SAM": http://warfare.be/db/catid/264/linkid/1699/
[13]: https://www.youtube.com/watch?v=Cx9GV_KTVxM
[14]: https://www.youtube.com/watch?v=CuNdcJx6PLA
[15]: "Spy Planes, Signal Jammers, and Putin’s High-Tech War in Syria": http://foreignpolicy.com/2015/10/06/spy-planes-signal-jammers-and-putins-high-tech-war-in-syria/
[16]: "Krasukha EW System": https://en.wikipedia.org/wiki/Krasukha_EW_System
[17]: "Russia deploys its most capable ISTAR platform to Syria": http://www.janes.com/article/58104/russia-deploys-its-most-capable-istar-platform-to-syria
[18]: "Russia's state-of-the-art Tu-214R spy plane arrives in Syria": http://rbth.com/defence/2016/02/19/russias-state-of-the-art-tu-214r-spy-plane-arrives-in-syria_569263
[19]: "Russia has just deployed its most advanced spyplane to Syria": http://theaviationist.com/2016/02/15/tu214r-deployed-to-syria/
[20]: "Karadeniz Kıyılarımızda Uçan Davetsiz Misafir: Il-20": http://www.21yyte.org/tr/arastirma/milli-guvenlik-ve-dis-politika-arastirmalari-merkezi/2013/10/28/7262/karadeniz-kiyilarimizda-ucan-davetsiz-misafir-il-20
[21]: "Russia has deployed at least one Il-20 Coot spyplane to Syria": http://theaviationist.com/2015/09/25/il-20-deployed-to-syria/
[22]: "Il-20M deployment aids Russian strikes in Syria": https://www.flightglobal.com/news/articles/il-20m-deployment-aids-russian-strikes-in-syria-417321/
[23]: "KRET has provided troops with three helicopters equipped with electronic warfare capabilities": http://www.kret.com/en/news/3677/
[24]: https://www.youtube.com/watch?v=FD-90uTzABQ
[25]: "Russia receives new Mi-8MTPR-1 electronic warfare helicopters": http://www.janes.com/article/49783/russia-receives-new-mi-8mtpr-1-electronic-warfare-helicopters
[26]: "Supermaneuverable Su-35S Fighters Start Combat Missions in Syria": http://sputniknews.com/military/20160201/1034035764/su-35s-syria-russia.html
[27]: "Khibiny (electronic countermeasures system)": https://en.wikipedia.org/wiki/Khibiny_%28electronic_countermeasures_system%29
[28]: "Russia deploys Su-35 fighters to Syria": http://defence-blog.com/news/russia-deploys-su-35-fighters-to-syria.html
15 yorum:
Eline sağlık gayet doyurucu bir makele olmuş
"Koral, Rus uçaklarının yanlış hedefleri bombalamalarını sağlamış olabilir mi? Muhtemelen hayır, zira Rus Hava Kuvvetleri Suriye'de 1970'lerden kalma usül ve teknikleri kullanıyor: Klasik veya lazer güdümlü bombalarla hedefler vurulmaya çalışılıyor. Koral ise bir radar dinleme ve karıştırma sistemi. Rus uçakları hedeflerini radar ile tespit etmiyorlar ya da hedeflere radar güdümlü mühimmat göndermiyorlar. "
Ben bu yorumunuza katılmıyorum. Koral'ın Rus bombardımanlarına bir müdahalesi olduğunu iddia etmemek ile birlikte, Koral, birlikler arası telsiz iletişimini kesmiş ve bu tür bir sonuca yol açmış da olabilir.
Sizce düşürülen RF-4E'mizin KORAL'ın testleriyle bir bağlantısı olabilir mi?
yunan gemilerine, birde rus gemileri eklendi.
koralin calisma mekanizmazi cozulup, o da aldatilabilir. ruslar koralin calisma sistemini arastiryorlardir.
turkiyenin bagrina sokulmus s300un sinyallerini biraz durdursa yeter.
ET sistemlerini sınıflandırırken CIWS yahut akkor gibi sistemleri de dahil etmenizi pek anlayamadım. bunların EH ile ne alakası var? HARm veya ALARM füzesi deseniz anlarım. E-7T üzerindeki İsrail ürünü ED cihazlarının MİKES tarafından tadil edildiğine dair kanıtınız nedir? uygur
Sn Uygur,
CIWS ya da Akkor gibi sistemler, işlevsel imha (hard kill) sistemleridir. Hard kill sistemleri, düşmanın EH sisteminin ya da elektromanyetik spektrumu kullanan silahının fiziksel bütünlüğü bozup, tahrip veya imha etmek için kullanılırlar. Bu nedenle de EH'nin bir unsurudurlar.
Barış Kartalı projesinde MİKES firması, Elta'nın alt yüklenicisi olarak söz konusu ESM sisteminin uyarlanmasında çalışmıştı. İddia değil, vakıadır. http://www.kokpit.aero/baris-kartali-projesi-gun-sayiyor
Detaylı güzel bir yazı olmuş, emeğinize sağlık
tamam gerek CIWS gerek akkor fiziksel imha içindir ama neyi imha ederler? yaklaşmakta olan bir roket veya füzeyi. EH mevzubahis olunca ben bir başka radar veya muhabere sistemini fiziksel imha etmeyi anlıyorum. eğer bu, elektromanyetik spektrumu kullanarak karşı tarafın elektronik aksamına zarar vermek şeklinde olmayacaksa mekanik usullerle olmalı, yani etkinliği tartışılsa da HARM veya ALARM füzeleri gibi.
diğer taraftan 'tadil etmek' deyince modifiye etmek olarak anlıyorum. bu ise sisteme izinli veya izinsiz olarak hakim olmayı gerektirir. modifiye etmekle geliştirme çalışmalarına katılıp 'izin verildiği' miktarda katkı sunmak ayrı olsa gerek.
uygur
yanlış anlaşılmasın, malumatfuruşluk değil öğrenmek maksadıyla soruyorum. E-7T'nin ED sistemlerinin millileştirilmesi beni ancak memnun eder. uygur
Elinize saglık çok profesyonel ve zaman harcanarak hazırlanmış bir makale . Teşekkür ederiz.
Ellerinize sağlık güzel çalışma
S 400 HAVA SAVUNMA SİSTEMLERİ SADECE YERDEĞİL UYDUDAN DA YÖLENDİRİLİYOR YANİ HEDEF NOKTALANDI MI ONU HEDEFTEN SAPTIRMAK İÇİN TEK ÇARE VURMAK OLACAKTIR BUNUN KORAL IN BUGÜN PİYASAYA SÜRÜLMESİNİN NEDENİ SURİYE YE GİRİLMEK İSTENMESİ TSK NIN MUHALEFETİNİ KIRMAK İÇİN YAPILIYOR BELKİ HALK KANDIRILA BİLİR AMA S 400 KAPASİTESİNİ BİLEN SUBAYLAR BUNA YANAŞMAZ ÇÜNKÜ BU TAMBİR FİYASKO OLUR
S400 hangi ortamda ğerçek koşullarda kullanıldı da kağıt üzerindeki verileri ile çok başarılı olduğu soylenmektedir? Gerçek ile kağıt üstündeki bilgiler farklı olabilir Kaldiki Ruslar propaganda yapmayı çok severler, diyeceğim şudur ki ne kendimizi olduğundan büyük nede düşmanı ve sahip olduğu sistemleri hele hele bilinen bir başarısı olmayanları fazla büyümeye lim. Tamam s400 iyi bir sistem ama hangi başarısı mevcut sana kadar?
www.seoamo.net seo - backlink paketi - kurumsal seo
Bu ulkenin savunma sanayi politikası yanisdan da ote rezalet. HAVA SAVUNMA SISTEMLERINE 5 6 7 MILYAR DOLAR HARCANIP BU PROJE 2010 DA BASLASSYDI SIMDI COKTAN SERI URETIME GECMISTIK. ABD NIN SURIYEDE ELI KOLU BAGLANIRDI.HAVA SAVUNMASI OLMAYAN BIR ULKE BIR HIÇTIR. BOYLE SAVUNMA SANAYI POLITIKASI OLMAZ.
Yorum Gönder