31/03/2019

MILDESIGN 2019

Geçtiğimiz Cumartesi (23 Mart) günü, FNSS şirketinin davetlisi olarak MILDESIGN 2019 askeri kara aracı tasarım yarışmasında, aday tasarımların jüri değerlendirme gününe katıldım.

İlki 2011, ikincisi 2015 yılında düzenlenen MILDESIGN, öğrenci ve profesyonel olmak üzere iki ana kategoride düzenleniyor. Yarışmanın 2019 sürümünde, adaylardan insanlı ve ihtiyaç halinde uzaktan komuta edilebilen, balistik korumaya sahip, görev ve yetenekleri modüler olarak değişebilen, yenilikçi bir askeri kara aracının kavramsal tasarımını sunmaları isteniyor.

Yarışmaya katılan aday tasarımlar ve jüri üyelerinin bu tasarımları değerlendirirken yaptıkları tartışmalardan faydalanarak, yeni nesil askeri kara aracı tasarımı üzerine bazı notlar aldım.


Yarışmada adayların hazırlayacakları tasarımlara yönelik dört ana grupta gereksinimler tanımlanmış Bunlar şöyle:

1. Kullanım ve Kontrol: Azami durumsal farkındalık, ihtiyaç halinde uzaktan kumanda ve on yıllık lojistik planlamaya uygunluk istenmiş.

2. Modülerlik: Aracın göreve ve yeteneğe yönelik farklı alt sistemlerle donatılabilmesi, istendiğinde yeni özellik ve kabiliyetler eklenebilecek yapıda olması gerekiyor.

3. Hareket Yeteneği: Amfibik olması gereken aracın, tropik, çöl ve kutup iklimlerinde görev yapabilmesi istenmiş.

4. Dış Ölçüler: Uzunluğun 8m, genişliğin 3.6m, yüksekliğin ise 3m'den fazla olmaması gerekiyor.

Hazırlanan tasarımlar ise yenilikçilik, gerçekleştirilebilirlik, tasarım - fonksiyon uyumu ile geliştirme ve detaylandırma düzeyi kıstaslarına göre değerlendirildi.

Dereceye girenler henüz ilan edilmediği için tasarımlara dair ayrıntı vermem ya da dikkatimi çeken bazı projelerden bahsetmem mümkün değil. Ancak vurgulamak isterim ki, öğrenci kategorisindeki bazı projeler, profesyonel kategoride yarışabilecek kadar iyiydi. Profesyonel kategorideki bazı tasarımlar da, hemen projelendirilebilecek, üretilebilecek kadar olgun idi.

Ben daha ziyade her iki kategoriye dair genel, ortak gözlemlerimi aktarmak istiyorum. Akabinde, yeni nesil zırhlı araç tasarımı üzerine fikirlerimi paylaşacağım.

Öncelikle, sorulara geçmeden önce genel bazı hususların altını çizmek isterim:

Bir projenin ya da bir fikrin değeri, anlaşılabilirliği nispetinde artar. Ne kadar yenilikçi olursa olsun, içeriği ve çözümü anlaşılamayan bir proje sönük kalacaktır. Bir endüstriyel tasarım ya da mühendislik projesinin en önemli bileşenlerinden biri, yazılı ve görsel rapordur.

Projenin ne için (hangi ihtiyacı karşılamak için), hangi araç ve yöntemlerle nasıl bir çözüm sağladığını, net, açık ve anlaşılır bir yazılı ve görsel dile kullanarak ifade edebilmek, öğrenilebilecek bir şey değildir. Bolca proje yapmak, proje raporu ve ona eşlik eden görselleri hazırlamak yani tecrübe biriktirmek gerekir. Bir yarışmada jüriye, bir toplantıda yöneticilere doğru mesajı hızlı ve net şekilde veremeyen bir proje raporu, sunum ya da pafta, içeriği ne olursa olsun "başarısız" olacaktır.

Yarışmada bazı projelerin tasarım bakımından son derece başarılı olduğunu ancak, yalnızca bu alanla ilgilenen tecrübeli gözlerin anlayabileceği özgün çözümleri sunmakta (veya "parlatmakta") başarısız kaldıklarını gördüm.

Dikkatimi çeken bir diğer genel sorun, İngilizce ile ilgili.

Çalışmaları, proje ve tasarımlarıyla dünyadaki muadilleriyle rekabet edecek bir tasarımcının ya da mühendisin, öncelikle dünyadaki literatürü çok yakından takip ediyor olması gerekir. Bunun için de iyi seviye bir İngilizce şarttır. Malesef hem öğrenci hem de profesyonel kategorideki pek çok tasarımda çok zayıf İngilizce kullanımı gördüm. Yalnızca imla ya da yazım hatası olarak değil, meramını anlatmakta güçlük çeken metinler vardı.

Bu hususlar bir tarafa, yarışmadaki özellikle öğrenci kategorisindeki tasarımların ezici çoğunluğunun dünyadaki genel eğilim ve ihtiyaçlara yanıt verebilecek seviyede olduğunu gördüm. Savunma sanayii - kara araçları sektörüne ilgi duyan genç tasarımcılarımızın farkındalıklarının üst seviyede olduğunu söylemek mümkün. Profesyonel kategorideki bazı tasarımlar ve hatta öğrenci tasarımlarından bir kısmı, hemen uygulamaya ve üretime konabilecek kadar iyiydi.

Biraz da zırhlı araç tasarımına dair, üzerinde en fazla düşündüğüm "konsept" konusundan bahsetmek isterim.

Yeni bir araç tasarımı yaparken ilk başta harekât konseptini (CONOPS - Concept of Operations) tanımlamak gerekir. CONOPS, aracın hangi coğrafyada, hangi görevlerde nasıl kullanacağını tanımlar. Harekât alanında karşılalabileceği muhtemel tehditleri belirler. Bir başka deyişle CONOPS, aracın "ne için" var olacağı sorusunun yanıtıdır. Kaynaklar kısıtlı, tehditler belirsiz, ihtiyaçlar sınırsızdır.



CONOPS, aracın her yerinden toplar, makinalı tüfekler çıkan yürüyen bir kale mi olacağını yoksa her türlü arazide hızlıca gidebilen bir kedi mi olacağını belirler. Dolayısıyla aslında CONOPS, aracın tasarımının büyük kısmını kendi halleder.

Örneğin yarışmada üzerinde durulan kıstaslardan modülerlik, farklı iklimlerde görev yapabilmek ve gerektiğinde uzaktan kumanda edilebilme, çoğu projede benzer çözümlerin seçilmesini sağlamıştı. Bu, normal ve beklenen bir şey. Bir benzeri, turboprop eğitim ve hafif taarruz uçaklarında görülmekte. Bu tipteki uçaklardan beklenen performans isterleri, tasarımların da belli noktalarda birbirine yakınsaması sonucunu doğurdu. Kullanılan motorların kapasiteleri, manevra sınırları vb gibi tasarım parametrelerinden dolayı, günümüzde üretilen pek çok turboprop uçak, benzer gövde tasarımlarına sahip.

Buradan da şu ikileme geliyoruz: "İyi" bir tasarım nedir? Soruyu daha da daraltacak olursak, "iyi bir askeri kara aracı tasarımı nasıl olmalıdır?" Benim kişisel yanıtım, olabildiği kadar sade, üretimi ve bakımı kolay (ve ucuz), farklı görevlere kolayca uyarlanabilen bir tasarımın iyi olduğudur.
Mükemmel tank?

Böyle bir tasarıma ulaşmak ise göründüğünden çok daha zordur. Çünkü tasarımcı, mühendis ve son kullanıcı arasında çok iyi bir iletişimin varlığını gerektirir. Söz gelimi tüm gösterge paneli tek bir dokunmatik ekrandan oluşan bir keşif aracı, teknolojik olarak ileri bir seviyede olabilir ancak sahada onu kullanacak personelin öncelikleri farklı olabileceğinden, en "doğru" tasarım olmayabilir. Burada, geçmiş IDEF'lerden birinde bir standda karşılaştığım bir Jandarma pilotunun sözlerini hatırlıyorum: S-70'lerle sık sık isabet alarak görev yapmış bu pilot, kendisi için en ideal helikopterin Mi-17 olduğunu söylemişti. Zira karmaşık elektronik sistemleri olmayan ve taşıma kapasitesi yüksek olan bu helikopter, tam da kendisinden istenen görevi yapabiliyordu: Savaş alanında kamyon olma görevini. Kokpitteki her bir kompleks aviyonik göstergeye ve hatta çok fonksiyonlu ekranlara bile şüpheyle yaklaşıyordu, ki çok da haksız sayılmazdı.

Tek bir doğru tasarım yaklaşımı muhakkak mümkün değil. Öte yandan gelişen teknoloji, pek çok sistemin güvenilirliğini üst seviyeye taşımış durumda. Ancak meselenin özü aynı: En iyi tasarım, kullanıcının ihtiyaçlarını azami derecede karşılayabilen tasarımdır. İhtiyaçtan kasıt hem güncel hem muhtemel ihtiyaçlar olacağı için, tasarımcının işi çok daha zorlaşıyor haliyle: Teknolojideki, savaş alanındaki ve tehditlerin kapasitesindeki geleceği öngörebilme yeteneği gerekli.

CONOPS'un belirlenmesi büyük ölçüde askeri - teknik bir konudur. Ancak giderek artan oranda farklı disiplinlerin de müdahil olması gerekmektedir: Uluslararası ilişkiler, ekonomi, sosyoloji vb gibi. Savaşlar kent ortamına kaydıkça, vekalet savaşları ön plana çıktıkça, savaşan taraflar devletlerden ziyade devlet dışı silahlı gruplar ve özel askeri şirketler olmaya başladıkça, CONOPS'un sadece askeri bir kavram olarak varlığı da tedavülden kalkmaktadır.

3 yorum:

sabri ünal dedi ki...

Video "The Pentagon Wars" isimli bir filimden alınmış.

Merak ettim, vakit bulursam izleyeceğim.

Adsız dedi ki...

"Buradan da şu ikileme geliyoruz: "İyi" bir tasarım nedir? Soruyu daha da daraltacak olursak, "iyi bir askeri kara aracı tasarımı nasıl olmalıdır?" Benim kişisel yanıtım, olabildiği kadar sade, üretimi ve bakımı kolay (ve ucuz), farklı görevlere kolayca uyarlanabilen bir tasarımın iyi olduğudur."

Bu durumda:

T72 terminator II (BMPT-72)

https://nationalinterest.org/blog/the-buzz/russias-new-terminator-tank-might-be-able-kill-one-americas-26254

Veya T-54 terminator (QN-506)

https://nationalinterest.org/blog/buzz/china%E2%80%99s-newest-armored-vehicle-terminator-tank-36307

en iyi kara taarruz aracı tasarımlardan ikisidir diyebilir miyiz?

Zira bu iki araç yukarıda sayılan kıstasların hepsini karşılar gibi görünüyor.

Emeğiniz ve görüşleriniz için teşekkürler.

Ellerinize sağlık

Arda Mevlutoglu dedi ki...

Sayın Adsız (13 Nisan 2019 00:16)

Yorumunuz için teşekkür ederim. BMPT benim de çok beğendiğim bir tasarım. Suriye'de de aktif olarak denendi, biliyorsunuzdur. Ancak takip edebildiğim kadarıyla, meskûn mahal operasyonlarında toplarının etkinliğine yönelik bazı eleştiriler olmuş. Özellikle binaların içindeki ve duvarların gerisindeki unsurlara karşı kullanılırken, top mermisinin yeterli enerjisi olmadığı için delemediği görülmüş. Bu gibi durumlarda tank topları kullanılmış. Bu durum da, 57mm gibi daha büyük kalibrelere geçiş fikrini desteklemiş.

Beka kabiliyeti bir tanka yakın ancak orta kalibreli top, RCWS ve güdümlü füzelerle donatılmış ağır ZMA konseptinin bu gibi operasyonlarda etkili olabileceğini düşünüyorum.