25/02/2022

Rusya - Ukrayna Savaşı: 24.02.2022

24 Şubat 2022, dünya siyasetinde önemli bir dönüm noktası olarak şimdiden tarihe geçti. Sabaha karşı erken saatlerde Rusya Federasyonu, Ukrayna'ya yönelik geniş kapsamlı bir askeri harekât başlattı.

Rusya ve Ukrayna arasındaki gerilim özellikle son bir yıl içinde hızla artmıştı. Rusya'nın geçtiğimiz Kasım ayından bu yana bölgeye yaptığı askeri yığınağın boyutu Ocak ayından itibaren katlanarak artmıştı. Bu yığınağın, bir siyasi manevra, caydırma hamlesi ya da blöf değil, doğrudan bir askeri harekât hazırlığı olduğu net şekilde ortaya çıkmıştı. Nitekim 21 Şubat gece saatlerinde Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin'in canlı yayınlanan ulusa sesleniş konuşması, bir harekâtın başlamak üzere olduğunun habercisi idi. Putin, 2021 Temmuz ayında yayımlanan makalesinde sunduğu tarihi ve siyasi çerçevenin geniş bir özetini yaparak Ukrayna'dan tek taraflı bağımsızlıklarını ilan eden Donetsk ve Luhansk halk cumhuriyetlerinin bağımsızlıklarını tanıma kararı aldığını duyurmuştu.

Rusya'ya Batı'nın tepkisi sert oldu. ABD, İngiltere ve Avrupa Birliği'nden geniş kapsamlı yaptırım kararları geldi. Savaşın doğrudan neden olacağı jeopolitik değişimler ve bu yaptırımlar, sonraki dönemde yeni bir Soğuk Savaş'ın yaşanacağının habercisi.

 

Arka plan

Rusya özellikle son bir yıldır Ukrayna çevresine çok yoğun bir askeri yığınak gerçekleştirmekteydi. Bu yığınağın dört ana odak noktası bulunuyordu: Ukrayna'nın kuzeydoğusunda, Rusya - Ukrayna sınırı, kuzeyinde Belarus, doğusunda Donbas bölgesi ve sınırın kısa bir kesimi ve güneyde Kırım.

Rusya bu bölgelere, açık kaynak verilerine göre 110 - 120 civarında taktik tabur konuşlandırmıştı. İngilizcede "Battalion Tactical Group" (BTG), Rusçada ise Батальонная тактическая группа olarak anılan taktik taburlar, Rus Kara Kuvvetlerinin temel manevra birlikleri. Teşkilat ve teçhizat bakımından takviyeli bir tabur olarak da nitelendirilebilecek taktik taburlar kendi zırhlı ve topçu birliklerine, hava savunma ve lojistik unsurlarına sahip.

Rus Savunma Bakanı Sergey Şoygu, 2021 Ağustos ayında Rus Kara Kuvvetlerinde 170 civarında taktik tabur bulunduğunu açıklamıştı. Bu durumda Rusya savaş başlamadan önce, kara kuvvetlerinin muharip unsurlarının yaklaşık üçte ikisini Ukrayna civarına konuşlandırmış bulunuyor.

20 Şubat itibariyle Ukrayna çevresindeki Rus birlikleri
(Kaynak: Rondeli Russian Military Digest)



Bu geniş yığınak yine açık kaynaklara yansıyan fotoğraf, video ve sosyal medya içerikleri esas alınarak incelendiğinde, ortaya ilginç bir manzara da çıkmaktaydı. Bahsi geçen dört odak noktasında konuşlanan birlikler şu şekildeydi:

• Belarus'ta
Doğu Askeri Bölge Komutanlığına bağlı 5'inci, 29'uncu, 35'inci ve 36'ncı ordular, 68'inci Kolordu ve Pasifik Filosunun 155'inci Deniz Piyade Tugayı

• Ukrayna'nın kuzeydoğusunda
Merkez Askeri Bölge Komutanlığına bağlı 2'nci, 41'inci ordular
Batı Askeri Bölge Komutanlığına bağlı 1'inci Muhafız Tank Ordusu, 20'inci ordu

• Ukrayna'nın doğusunda
Güney Askeri Bölge Komutanlığına bağlı 8'inci ordu

• Kırım'da
Güney Askeri Bölge Komutanlığına bağlı 58'inci ordu

Rusya'nın savunma teşkilatlanmasında beş ana askeri bölge komutanlığı bulunuyor. Bunlardan Doğu Askeri Bölge Komutanlığı Pasifik - Çin bölgesinden sorumlu. Buradan birliklerin Belarus'a sevkedilmiş olması dikkat çekiciydi. Benzer şekilde Orta Asya'dan sorumlu Merkez komutanlıktan  2 ve 41'inci ordulardan birlikler de Ukrayna sınırına sevkedildi.

Rusya'nın bölgedeki asker mevcuduna dair çok çeşitli tahminler mevcut. Çoğu değerlendirmeye göre 150 - 190 bin civarında asker sevkedilmiş durumdaydı.

IISS tarafından yayımlanan The Military Balance 2021 rehberine göre Ukrayna silahlı kuvvetlerinin toplam personel mevcudu 209 bin. Bu sayıya 102 bin yarı askeri unsurlar dahil değil. Ayrıca 900 bin civarında bir ihtiyat personeli bulunuyor. 145 bin askeri bulunan Ukrayna Kara Kuvvetleri teşkilatında dört ana bölge komutanlığı mevcut.


Askeri Gelişmeler

Yerel saatle 05:00 sularında Rusya, Ukrayna'nın farklı kesimlerine yönelik havadan ve karadan taarruz başlattı. Öğlene doğru ülke genelinde, batıda Odesa'ya kadar pek çok kentten bombardıman ve çatışma haberleri gelmekteydi.

Romanya Savunma Bakanlığı, Romanya hava sahasına yaklaşan Ukrayna Hava Kuvvetlerine ait Su-27 tipi bir savaş uçağının önlenmesi için 0615'te iki Romen F-16 savaş uçağının kalktığını, Su-27'ye refakat ettiklerini ve Su-27'nin Bacau Hava Üssü'ne 0705'te salimen indiğini duyurdu. Uçağın pilotunun Romen yetkililere teslim olduğu ve hukuki sürecin başlatıldığı kaydedildi.

Güneşin doğmasından kısa süre sonra Rus kara birlikleri Belarus - Ukrayna - Rusya sınırlarının kesiştiği Senkivka'dan giriş yaparak Çernihiv istikametine doğru ilerlemeye başladı. Doğu sektöründe Harkov'a yönelik Belgorod bölgesinden şiddetli topçu ateşiyle birlikte birlikler ilerdi. Bu saldırıyla eşzamanlı olarak Donbas'taki ayrılıkçıların Şçastiya'ya saldırdığı bildirildi.

Harkiv'in kuzeybatısındaki Sumi'de gün boyunca çok şiddetli çatışmalar gerçekleşti. Öte yandan Harkov yakınlarındaki Çuguyev Hava Üssü'nün yakıt depoları ve altyapısı vuruldu. Gün sonunda Maxar tarafından yayınlanan uydu fotoğraflarında üsteki pistlere dokunulmamış olduğu görülüyor.

Güneyden, Kırım'dan harekete geçen Rus birlikleri, Herson istikametinde ilerleyerek Çongar ve Novo Alekseyeva'yı ele geçirdiler. Herson'un doğusundaki Melitopol kenti de kısa süre içinde düştü. Azak Denizi'ndeki önemli bir liman kenti olan Mariupol'a ve aynı anda Odesa'ya Rus birliklerinin denizden çıkarma yaptığına dair açıklamalar geldi ancak teyit edilmedi. Öte yandan Odesa'daki Ukrayna Deniz Kuvvetleri üssünün bombalandığına dair görüntüler mevcut. Üsteki Ukrayna askeri gemilerinin kayıplar verdiğine dair, teyit edilmemiş haberler var.

Melitopol'un hemen kuzeyindeki önemli bir sanayi kenti olan Zaporijya'da patlamalar rapor edildi ancak henüz buraya yönelik geniş kapsamlı bir taarruz gerçekleşmedi. Ukrayna'nın en önemli motor şirketi olan Motor Siç'in tesisleri burada bulunuyor.

Batıdaki İvano-Frankivsk havalimanına yönelik Kalibr seyir füzeleriyle bombardıman gerçekleştirildi.

Başkent Kiev yakınlarındaki, Antonov Havalimanı olarak da bilinen Gostomel (Hostomel) Havalimanı'nda gün boyunca çok şiddetli çatışmalar yaşandı. Havalimanının kontrolünün hangi tarafta olduğuna dair ardı ardına farklı açıklamalar geldi. Rus ordusunun bu havalimanına, muhtemelen başkente düzenlenecek işgal harekatından dolayı özel bir önem verdiği anlaşılıyor. Ukrayna kaynaklı bazı haberlere göre buraya harekât düzenleyen Rus özel birlikleri çok sayıda asker ve üç helikopter kaybetti. Ukrayna'nın uçak üreticisi şirketi olan Antonov'un tesisleri, bu havalimanının yanında bulunuyor; dünyanın en büyük nakliye uçağı olan An-225 Mriya'nın uçan tek örneği de buradaydı.

Hostomel muharebesi sırasında Rus Hava Kuvvetlerine ait Kamov Ka-52 Alligator tipi bir taarruz helikopteri isabet alarak mecburi iniş gerçekleştirdi. Helikopterin mürettebatı ile ilgili bir bilgi yok.

Gün içinde Rus Hava Kuvvetlerine ait bir Antonov An-26 tipi hafif nakliye uçağı Voronej'de, Ukrayna Hava Kuvvetlerine ait aynı tip bir uçağın da Kiev yakınlarındaki Jukivtsi'de düştü. Her iki olayda da uçaklardaki tüm mürettebat hayatlarını kaybetti.

Akşam saatlerinde Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ülke çapında genel seferberlik ilan etti.


Siyasi Gelişmeler

Rusya'nın saldırısı, başta ABD ve İngiltere olmak üzere Batı dünyası tarafından sert tepkiyle karşılandı.

Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski, destek arayışında yoğun bir telefon diplomasisi yürüttü. Bu arada Ukrayna Türkiye'den Boğazlar'ı kapatmasını talep etti.

Harekâtla ilgili açıklama yapan Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, “Operasyonun amacı 8 yıldır Kiev rejimi tarafından istismara, soykırıma maruz kalan insanları korumaktır. Rusya Federasyonu halkı da dahil olmak üzere sivillere karşı çok sayıda kanlı suç işleyenleri adalete teslim etmenin yanı sıra Ukrayna'nın Nazizm'den ve militarizmden arındırılması için çaba göstereceğiz.” dedi.

ABD Başkanı Joe Biden, Rusya'ya yönelik yeni bir yaptırım paketi açıkladı. Aralarında Rusya'nın en büyük ikinci bankası VTB'nin de bulunduğu 4 büyük Rus bankasına yaptırım getirildi ve bu bankaların toplamda 1 trilyon dolarlık varlıkları da donduruldu.

İngiltere Başbakanı Boris Johnson Rusya'ya yönelik geniş kapsamlı bir yaptırım listesi açıkladı. Tüm Rus bankalarının İngiltere'deki malvarlıkları donduruldu, çok sayıda özel ve tüzel kişiye yönelik çeşitli yaptırımlar uygulandı, Rus havayolu şirketi Aeroflot'un ülkeye girişi yasaklandı ve Rusya'ya yönelik tüm ihracat lisansları askıya alındı. Tüm büyük Rus şirketlerinin İngiltere piyasalarında finansman sağlamasını ve Rus devletinin İngiltere piyasalarında devlet borcunu artırmasını yasaklayan bir kanun da önümüzdeki günlerde meclise sunulacak.

Avrupa Birliği liderleri olağanüstü zirvede Rusya'ya yönelik finans, enerji, ulaşım, ihracat kontrolü ve finansmanı, vize politikası ve kişileri hedef alan ek yaptırımları kabul etti. Ancak Vladimir Putin'i doğrudan hedef alacak veya "Rusya'yı küresel bankalar arası takas ve ödemelerden oluşan SWIFT ödeme sisteminden" çıkaracak önlemler konusunda uzlaşmaya varılamadı. Almanya, İtalya, GKRY, Lüksemburg ve Letonya, Rusya'nın SWIFT ödeme sisteminden çıkarılmasına karşı çıktı.


Değerlendirmeler

Rus sözcü Peskov'un açıklaması, Rusya'nın harekâtının amacını net şekilde tarif ediyor: Ukrayna'da yönetim değişikliği ve Ukrayna ordusunun etkisiz hale getirilmesi. Bu açıklamada çizilen çerçeveyle uyumlu bir şekilde, savaşın ilk gününde Rusya'nın Ukrayna genelinde bir taarruz yürüttüğü ancak bu taarruzun yıkıcı etkisinde belli bir sınır dahilinde kalmaya özen gösterdiği görülmekte. Bunun en net iki göstergesi, Rus namlulu ve namlusuz topçusunun taarruzunun belli hedeflere yoğunlaşması ve Ukrayna'daki çeşitli havaalanlarının ele geçirilmesi için büyük çaba harcanması.

Gün boyunca sosyal medyaya yansıyan sahada çekilmiş videolarda, silahlı Mi-8 nakliye helikopterleri ve bunlara refakat eden Ka-52 taarruz helikopterlerinin yoğun uçuşları görüldü. Bunlar, topçu ve Kalibr taarruzlarıyla yumuşatılmış havaalanlarının ele geçirilmesinde rol aldılar. Gostomel'de yaşananlar buna bir örnek. Pistlerin ele geçirilmesi, hava indirme birliklerinin (VDV) nakliye uçaklarıyla buralara sevkiyatı için önemli. Rusya, son yıllarda büyük yatırım yaptığı VDV'yi etkili bir kuvvet aktarım unsuru olarak kullanıyor. Bu yaklaşımının bir örneğini Kazakistan'daki olaylara müdahale sırasında göstermişti.

ABD Savunma Bakanlığı, savaşın ilk gününde Rusya'nın 160 adet Kalibr seyir füzesi ateşlediğini açıkladı. Bu sayı doğru ise eğer, Rusya'nın Suriye'de 2015 yılında ilk kez kullanmasından bu yana bu füzeye ve buna dair taktiklere verdiği önemi gösteriyor. Bu kadar geniş bir alanda böyle bir sayıda seyir füzesinin önlenmesi teknik olarak çok zordur. Ancak burada Rusya'nın önündeki sorun, Kalibr stoklarının ne kadar fazla olduğudur. Savaşın uzaması halinde bu ateşleme temposunun ne kadar sürdürülebileceği önemli bir konu. Kosova Harekâtı'ndan bu yana hemen hemen tüm askeri harekâtlar, her türlü güdümlü mühimmatın, tüm analiz ve hesaplamaların ötesinde hızlarda sarfedilebildiğini gösterdi.

Ukrayna ordusunun, savaşın ilk şokunu atlatmasıyla birlikte Rus kara unsurlarına daha can acıtıcı saldırılar gerçekleştirmesi mümkün olabilir. Ukrayna, 2014-15'teki çatışmalarda tanksavar silah sistemlerinin eski Sovyet / Rus yapımı zırhlı araçlar üzerindeki etkisini acı şekilde deneyimlemişti. Ukrayna bir süredir çeşitli NATO ülkelerinden Javelin ve NLAW tipi tanksavarlar almaktaydı. Bu silahlar, savaşın ilerleyen aşamasında ve hatta eğer gerçekleşirse direniş / asimetrik harp senaryosunda Rus kara unsurlarına ciddi zaiyat verdirebilir.

Rusya'nın Ukrayna ordusunun komuta kontrol ve muhabere ağına yönelik kuvvetli elektronik ve siber harp yürütüyor olması muhtemeldir. Bu saldırı, Ukrayna ordusunun sevk ve idaresinde boşluklar yaratabilir, başta hava savunma olmak üzere sıkı eşgüdüm gerektiren operasyonları felce uğratabilir.

Savaşın sisi ve yoğun bilgi kirliliği içinde aceleci çıkarımların ve büyük tahlillerin cazibesine kapılmamak gerek. Ancak şurası çok net:

24 Şubat 2022 tarihi itibariyle bir dönem kapandı ve yeni bir dönem açıldı.
 
 
 
24.02.2022 itibariyle askeri durum
(Büyük hali)

2 yorum:

Kudret Kılıç dedi ki...

Savaşın hemen öncesindeki gelişmeleri ve ilk günlerde yaşanan muharebeleri derli toplu halde özetleyen güzel bir başlangıç yazısı olmuş. Bunu bir girizgah olarak kabul edip devamında gelecek analiz yazılarını merakla bekliyoruz. Her zamanki gibi vaktine ve emeğine sağlık.

Kadircan Çokluk dedi ki...

Elinize sağlık Arda Hocam