DARPA Hakkında

ABD'nin savunma - güvenlik ile havacılık - uzay alanlarındaki konumu, yakından incelenmeyi hak eden bir tarihçeye sahiptir. Kurumların yapıları, birbirleri ile ilişkileri ve çalışma şekillerinin incelenmesi, özellikle ArGe ve teknoloji politikası tasarlamak için önemli dersler ve ipuçları sunmaktadır.

Bu kapsamda üç kurum ön plana çıkmaktadır. Bunlar DARPA, ONA ve RAND'dır.


Tarihçe

DARPA, 1958 yılında ABD Başkanı Eisenhower'ın emriyle, Advanced Research Projects Agency (ARPA) adı ile kurulmuştur. [1] Kuruluşun ismi çeşitli kereler değişmiş olup, en son 1996 yılında Defense Advanced Research Projects Agency olarak belirlenmiştir. [2]

Kuruluşuna, Sovyetler Birliği’nin 1957 yılında Sputnik uydusunu yörüngeye yerleştirerek uzay yarışında ABD’nin önüne geçmesi ve ABD’ye teknolojik ve bilimsel bir sürpriz yaşatmış olması vesile olmuştur.

İki ana kuruluş amacı bulunmaktadır:

            i. ABD’nin teknolojik bir sürpriz yaşamasını önlemek

            ii. ABD’nin, düşmanlarına teknolojik sürpriz yaşatmasını sağlamak

DARPA, bu iki amacı gerçekleştirmek için “radikal inovasyonlar” üreten bir kurumdur.

Kuruluşundan itibaren ilk dönemlerinde daire, uzay, nükleer silah ve füze savunma alanlarına odaklanmıştır. 1960 yılında, uzay projelerinin sivil ağırlıklı olanları ABD Ulusal Uzay Dairesi NASA’ya devredilmiştir (Tamamlanmış ve yürürlükteki başlıca projeler 4’üncü maddede sıralanmıştır).

1960’ların sonlarından itibaren kuruluş daha geniş bir alanda bilim, teknoloji ve inovasyon geliştirmeye yönelmiştir. 1970’lerden sonra odak alanı özellikle bilişim ve iletişim teknolojileri (BIT; ICT: Information and Communication Technologies) olmuştur. Bu çalışmaların meyvesi olan ARPANET ağı, internetin temellerini teşkil etmiştir.

1980’lerden itibaren kurumun çalışmalarına yeni nesil uydu – uzay teknolojileri, insansız sistemler, ileri bilişim teknolojileri damgasını vurmuştur. Bu dönemde geliştirilen “stealth” (radarda düşük görünürlük) teknolojileri, DARPA tarafından “Sputnik uydusunun ABD’de yarattığı teknolojik sürprizin benzerinin düşmana yaratılmış olması” şeklinde sunulmaktadır. [3]

2011 yılında kurum, yıldızlararası seyahat yapabilecek uzay araçlarının geliştirilmesi için, “100 Year Starship” adlı 100 yıl sürebilecek bir çalışma başlatmıştır. [4] Konunun çeşitli boyutlarının bilimsel olarak ele alınması için 2011’den bu yana her yıl bir sempozyum düzenlenmektedir. [5]

DARPA’nın kuruluşundan bu yana yürüttüğü başlıca önemli projeler

Teşkilat Yapısı

DARPA, ABD Savunma Bakanlığı’na bağlıdır. Oldukça esnek ve her türlü hiyerarşiden uzak bir teşkilatlanma yapısı ile dikkat çekmektedir.

Kurumun başında bir müdür (director) ve müdür yardımcısı (deputy director) bulunmaktadır. Temmuz 2014 itibariyle kurumun müdürü Dr. Arati Prabhakar [6], müdür yardımcısı ise Dr. Steven H. Walker’dır [7].

Kurumun Virginia eyaleti Arlington kentindeki merkezinden başka herhangi bir laboratuar, yerleşke ya da tesisi bulunmamaktadır.

Kurumda proje / program başarısızlıkları herhangi bir yaptırım ya da soruşturmaya tabi değildir.

DARPA’nın Temmuz 2014 itibariyle müdürlüğe bağlı 7 ana çalışma birimi bulunmaktadır. Ofis (Office) olarak adlandırılan bu birimlerin sayı, isim ve görevleri, koşul, ihtiyaç ve yönelimlere göre zaman içinde değişebilmektedir. Başka bir deyişle DARPA, durağan bir teşkilat yapısına sahip değildir.

Kurumun dikkat çekici bir istihdam politikası bulunmaktadır. Kurum, kalıcı olarak araştırmacı ya da program yöneticisi istihdam etmemektedir. Bunun yerine her bir program yöneticisi ile 4 – 6 yıllık sözleşmeler imzalanmaktadır. Kurum, üzerinde herhangi bir kariyer ya da rekabet baskısı olmayan araştırmacıların böylelikle daha esnek, yaratıcı ve inisiyatif sahibi olduğunu belirtmektedir. Çalışma süresi dolan program yöneticisinin yerine alınan yeni yöneticinin, selefinin çalışmalarından daha iyi performans göstermek ya da onu geçmek için daha da yaratıcı olduğu ifade edilmektedir. Kurum istihdam kıstasları bakımından tamamen özerk bir yapıdadır.

Kurumun Temmuz 2014 itibariyle birimleri ve çalışma alanları Tablo 1’de verilmiştir. Müdürlük ve Müdür Yardımcılığı makamı ile anılan 7 ofis haricinde herhangi bir idari ya da teknik birim, daire ya da şube bulunmamaktadır.

DARPA’nın 2015 mali yılı bütçe tahmini USD2,914 milyardır.[8] Toplam çalışan sayısı 2014 itibariyle, müdür ve müdür yardımcısı dahil 125’tir. Bu sayının büyük kısmı program yöneticilerinden oluşmaktadır. Proje bazlı mühendis, analist ve diğer çalışanlarla birlikte kurumun toplam çalışan mevcudu 200 civarına ulaşmaktadır.

DARPA, ABD kamu istihdam mevzuatından muaftır. Kuruma, bünyesine alacağı araştırmacı ve personel için, özel sektör standartlarının üzerinde maaş ve sosyal olanaklar sunma yetkisi tanınmıştır. Kuruma alınan araştırmacılar, ilgi ve uzmanlık alanlarına göre çalışma birimi seçebilmektedir. Herhangi bir mevzuat sınırlaması ya da hiyerarşi bulunmamaktadır: Çalışma birimlerinin adı, sayısı ve görevi de, içinde bulunulan koşullara ya da ihtiyaca göre değişebilmektedir.

Gizlilik dereceli olup varlığı kamuoyuna açıklanmamış projelerin de olduğu değerlendirilmektedir: Bu nedenle DARPA’nın halen yürüttüğü proje sayısının çok daha fazla olması olasılık dahilindedir.

Birim			Odak Konuları	Açıklamalar	Çalışan Sayısı	Proje Sayısı
Adaptive Execution Office			·         Teknoloji dönüşümü ·         Muharip unsur desteği ·         Teknoloji gösterimi ve saha testleri ·         Acil ihtiyaçlara yönelik teknolojiler	AEO, DARPA tarafından geliştirilen teknoloji ve inovasyonun, savaş alanındaki askerlere ulaştırılmasında bir köprü vazifesi görmektedir. Bu kapsamda, ileri hattaki askerlerin kullanabileceği, fark yaratabilecek nitelikteki çözüm ve teknolojilere odaklanmıştır. http://www.darpa.mil/about-us/offices/aeo	8	1
Defense Sciences Office			·         Fen bilimleri ·         Matematik ·         Dönüşebilir malzemeler ·         Kontrollü otonomi ·         Yenilikçi algılama ve ölçüm teknolojileri	Bu ofisin hedefi, temel bilimler ve mühendislik alanlarında getirisi ve aynı zamanda riski yüksek alanları tespit edip, bu alanlarda ulusal güvenlik için kullanılabilecek çığır açıcı ve fark yaratıcı teknolojileri geliştirmektir. http://www.darpa.mil/about-us/offices/dso	15	28
Information Innovation Office			·         Siber teknolojiler ·         Geniş ölçekli veri analizi ·         İstihbarat, keşif, gözetleme	I2O ofisi, bilişim ve yazılım alanlarındaki gelişimleri kestirerek ve bunları yöneterek ulusal güvenlik ihtiyaçlarına yönelik çığır açıcı teknolojilere dönüştürme görevi üstlenmiştir. Ofisin çalışma konularının önemli bir kısmını siber güvenlik ve siber teknolojiler teşkil etmektedir. http://www.darpa.mil/about-us/offices/i2o	25	39
Microsystems Technology Office			·         Biyolojik sistemler ·         Bilişim ·         Elektronik harp ·         Üretim teknolojileri ·         Fotonik ·         Konumlama, seyrüsefer ve zamanlama ·         Isıl kontrol	MTO'nun ana faaliyet alanı mikro elektro mekanik sistemler (MEMS), elektrooptik, biyoteknoloji ve bunların kullanım alanlarıdır. MTO'nun görev tanımında, özellikle rafta hazır ticari ürün (RAHAT; COTS: Commercial Off the Shelf) ve teknolojilerin kullanımı vurgulanmıştır. http://www.darpa.mil/about-us/offices/mto	17	41
Strategic Technology Office			·         Muharebe komuta ve kontrolü ·         Muhabere ve ağ sistemleri ·         İstihbarat, keşif ve gözetleme ·         Elektronik harp ·         Konumlama, seyrüsefer ve zamanlama	STO, ağ merkezli muharebe ve bilgi harbi odağında, muharip kuvvetlerin dönüşümünü mümkün kılacak teknolojilere odaklanmıştır. Savaşuzayı yönetimi, C4ISR sistemleri, hassas konumlama ve zamanlama sistemleri gibi alanlarda araştırmalar yürütmektedir. http://www.darpa.mil/about-us/offices/sto	22	25
Tactical Technology Office			·         Hava sistemleri ·         Kara sistemleri ·         Deniz sistemleri ·         Uzay sistemleri	TTO'nun görevi, taktik alanda düşmana süpriz yoluyla üstünlük kılacak, sistem seviyesi teknolojileri geliştirmektir. Bu kapsamda hava, kara, deniz ve uzay alanlarında otonomi ve hassasiyeti ön plana çıkaran projeler yürütmektedir. http://www.darpa.mil/about-us/offices/tto	24	24
Biological Technologies Office			·         Asker kabiliyetlerinin geliştirilmesi ve idamesi ·         Biyolojik sistemlerin donatımı ·         Genetik	BTO, başta genetik ve biyo sistemler olmak üzere biyolojik teknolojiler üzerine odaklanmıştır. Mikrobik sistemler, yaşam destek sistemleri, çeşitli organizmalar ve çevresel koşullarla etkileşimleri faaliyet alanları arasındadır. http://www.darpa.mil/about-us/offices/bto	12	23
TOPLAM					123	181

DARPA Teşkilat Yapısı, Çalışan Sayıları ve Kamuoyu ile Paylaşılan Projelerin Sayıları (Temmuz 2014)

Değerlendirmeler

DARPA kuruluşundan bu yana çok sayıda çığır açan teknoloji ve sistem geliştirmiştir. Bu teknolojilerin büyük kısmı askeri ve sivil alanda çığır açmış, büyük dönüşümleri tetiklemiştir.

Kurumun başarı ve kabiliyetinin özünde, ülke çapında araştırmacı, laboratuar, üniversite ve kuruluşları, ihtiyaca göre çok etkin, verimli ve süratli bir şekilde bağlayabilme (ağ kurabilme) yeteneğinin yattığı değerlendirilmektedir.

Kurum bünyesinde bulunan ofislerin görev tanımları ve ilgi alanlarının sınıflandırması keskin ve net sınırlarla belirlenmemiştir. Söz konusu ofislerin pek çok projede birbirleri ile kesişen çalışma alanlarına sahip oldukları gözlenmektedir.

Kurum, her tür bürokratik süreç, mevzuat engeli ya da hiyerarşiden uzak, esnek ve dinamik bir çalışma prensibine sahiptir.

DARPA’nın ana kuruluş felsefesini aşağıdaki grafik özetlemektedir.

Bilim ve Teknoloji Yatırımlarının Süreç İlişkisi

Bu şekilde “Near” (Yakın vade) bölgesindeki bilim ve teknoloji hizmetleri, sistem / ürün bazında geliştirme ve tasarım hizmetlerini kapsamaktadır. Bu bölgede yürütülen çalışmalar, güncel ihtiyaçları karşılamaya yöneliktir. Söz konusu ihtiyaçları karşılamak için hazır, güncel ve müsait teknoloji, bilgi ve sistemler kullanılmaktadır.

Öte yandan “Far” (Uzun vade) bölgesindeki çalışmalar yeni bilgi ve teknoloji üretimini kapsamaktadır. Bu bölgedeki fikir ve projeler çoğunlukla radikal, çığır açıcı niteliktedir. Bu bölgede çalışmaların fon ve bütçe bulma sıkıntıları vardır, zira çalışmaları uzun vadeli, yüksek risklidir ve başarı garantisi yoktur.

DARPA’nın değerlendirmesi, “teknolojik sürprizin yakın vade bölgesinde çalışan kişi, kurum ve kuruluşlar tarafından yaşandığı” şeklindedir. Dolayısıyla kurum, görevini bu iki bölgeyi birbirine bağlamak olarak tanımlamaktadır.

DARPA’nın kuruluş ve faaliyetlerinin hemen hemen her sürecinde devlet yönetiminin en üst seviye destek ve yönlendirmesi dikkat çekicidir. DARPA’nın kuruluşundan itibaren çalışmaları, bir devlet politikası olarak istikrarlı biçimde desteklenmiştir.

Kurumun silahlı kuvvetler, devlet kurumları, sektör ve akademik kuruluşlar arasında bağ kurabilme yeteneğinin üst seviye olması dikkat çekicidir. Projelerin ortaya çıkarılması, yürütülmesi ve sonlandırılması süreçleri hızlı gerçekleşmektedir. Bir proje, eğer ihtiyacın niteliği ya da teknolojik gelişmelerin yönelimi değişirse, ısrar edilmeden aniden sonlandırılabilmektedir.

Kurumun yetkin bir bilgi yönetimi politikası bulunmaktadır. Alınan dersler, bilgi birikimi ve sonraki projelere aktarımı süreçleri, kurumsal kültür halinde işlemektedir.

Kaynakça

[1] Kuruluş kararnamesi: http://www.darpa.mil/WorkArea/DownloadAsset.aspx?id=2473
[2] DARPA resmî web sitesi: http://www.darpa.mil/
[3] http://en.wikipedia.org/wiki/DARPA
[4] http://100yss.org/
[5] http://100yss.org/symposium/2014
[6] Ayrıntılı özgeçmişi için: http://www.darpa.mil/About/Leadership/Director_Bio_Dr_Arati_Prabhakar.aspx
[7] Ayrıntılı özgeçmişi için: http://www.darpa.mil/About/Leadership/Deputy_Director_Bio_Dr_Steven_Walker.aspx
[8] http://www.darpa.mil/NewsEvents/Budget.aspx