24 adet Rafale, bir adet FREMM ve Rafale'lerde kullanılmak üzere çok sayıda AASM (Armement Air-Sol Modulaire) hassas güdümlü havadan yere füze, MICA havadan havaya füze ve bazı kaynaklara göre Black Shaheen seyir füzelerini kapsayan yaklaşık USD6 milyarlık çatı sözleşme 16 Şubat günü Fransız Savunma Bakanı Jean Yves Le Drian ve Mısır Devlet Başkanı Abdülfettah el Sisi tarafından imzalandı.
Açıklama iki açıdan önem taşıyor:
1. Bu satış, Rafale'nin ilk ihracat başarısı. Hindistan tarafından, MRCA (Multi Role Combat Aircraft; Çok Rollü Muharip Uçak) ihalesinde Ocak 2012'de seçilen ancak proje sözleşmesi bir türlü imzalanamayan Rafale, böylelikle ilk kez anavatanı dışında bir ülkeye satılmış oluyor.
2. 2014 Haziran ayında açıklanan Gowind korvet siparişi ile birlikte bu son alım, Doğu Akdeniz ve Ortadoğu'daki krizlerin arasında süregiden silahlanma yarışına Fransa'nın güçlü bir şekilde dahli anlamına geliyor.
Söz konusu yarışın en önemli kulvarlarından birini de, bölge ülkelerinin hava kuvvetlerinin yeni tedarik ve modernizasyon programları teşkil ediyor. Mısır'ın bu alandaki faaliyetlerini yakından incelemek, Ortadoğu ve özellikle Doğu Akdeniz'in yeni jeopolitiğini anlamak için faydalı olabilir.
Rafale Alımı
Mısır Hava Kuvvetleri'nin (MHvK) muharip uçak filosunun belkemiğini 220 civarında F-16 ile 15 kadar Mirage 2000 teşkil ediyor. Bunlara ilaveten 150 civarında, faydalı hizmet ömürlerinin sonuna gelmiş MiG-21 (NATO kodu "Fishbed") ve Çin yapımı türevi olan F-7; Mirage 5 ve F-4E Phantom II jeti bulunuyor. [1] MHvK bu filoyu yenilemek için 2010'ların başından bu yana yoğun bir müzakere ve alternatif arayışı içindeydi.
2010 yılı Mart ayında Mısır basını, adı açıklanmayan bir ülke ile savaş uçağı ortak üretimi için bir anlaşmaya vardığını bildirdi. Kısa süre içinde ordu yetkilileri, söz konusu uçağın, Çin - Pakistan ortak üretimi JF-17 Thunder olduğunu açıkladılar. Mısır'da üretim konusunda ekonomik ve teknik ayrıntılar üzerinde yoğunlaşan görüşmeler, ilk aşamada en az 48 uçağı kapsıyordu. Ne var ki aynı yılın Temmuz ayında Rus hükümetinin Çin'e JF-17 uçaklarında kullanılan RD93 turbofan motor satışını engellemesi, Mısır'ın ortak üretim projesini baltaladı. Çin'in elindeki RD-93 stoklarının Mısır'ın ihtiyacına yetmemesi; alternatif olarak geliştirilen WS-13 motorunun ise hazır olmaması, JF-17'yi gündemden düşürdü. [2] [3]
2011 yılındaki Tahrir Meydanı olayları ve müteakip 25 Ocak Devrimi, yürütülen savunma projelerini sekteye uğrattı. Bu süreçte Mısır'ın Batı ile ilişkilerinin bozulmasını fırsat bilen Rusya, Temmuz 2013 darbesi ile yönetime gelen Sisi hükümetini yakın markaja aldı. 2013 Kasım ayında basına yansıyan haberlere göre Moskova, Sisi rejimi ile büyük çaplı bir savunma anlaşması için görüşme yürütüyordu ve USD2 milyarlık paketin içinde 24 adet MiG-29M2 savaş uçağı da bulunuyordu. 2014 yılı içinde paketin toplam bedeli, tamamı Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) tarafından karşılanacak şekilde USD3 milyar olarak bildirildi. Üzerinde anlaşmaya varılan sözleşmenin imzalanıp imzalanmadığı henüz teyit edilebilmiş değil.
2015 yılı başında ise olayın seyri birdenbire bambaşka bir mecraya kaydı. Fransız basını, Mısır ile Fransa'nın USD6 - 7 milyarlık bir savunma anlaşmasını imzalamak üzere olduğunu; anlaşmanın FREMM firkateynleri ve Rafale jetlerini kapsadığını bildirdi. Haberlere göre 2014 Aralık ayı içinde Mısırlı bir heyet Paris'i ziyaret etmiş, anlaşmanın ayrıntılarını Fransız muhatapları ile görüşmüştü. Aynı ay içinde Fransız Maliye Bakanlığı'ndan bir heyet Kahire'ye gitmiş, anlaşmanın mali ayrıntılarını görüşmüştü. Nitekim Şubat ayı başında Fransız Savunma Bakanı Jean Yves le Drian ve akabinde Dassault Yönetim Kurulu Başkanı Eric Trappier, görüşmeleri teyit etti. [4]
Fransız basınında yer alan haberlere göre iki ülke arasında imzalanması beklenen anlaşmanın mali desteği, Fransız ihracat kredi bankası COFACE ve Suudi Arabistan tarafından sağlanacak.
Anlaşma ile MHvK, 16 adet çift koltuklu Rafale B ve 8 adet tek koltuklu Rafale C uçağı alacak. İlk üç uçak, Ağustos ayı başında, Süveyş Kanalı'nın genişletilmesi projesinin başlangıç törenine yetişecek şekilde teslim edilecek. Yıl sonuna kadar toplam altı uçağın teslim edilmesi öngörülüyor. MHvK, Fransız Hava Kuvvetleri için üretilen uçakları teslim alacak. Bu da, uçaklardaki bazı kritik muhabere ve görev sistemlerinin teslimattan önce sökülmesi anlamına geliyor.
Fransız Hava Kuvvetleri, çift koltuklu Rafale'leri nükleer saldırı da dahil olmak üzere bombardıman görevleri için kullanılıyor. Mısır'ın teslim alacağı uçaklarda nükleer bomba kullanma kabiliyetinin sökülmesi bekleniyor. Ancak öte taraftan alınan 24 uçaktan çoğunun çift kişilik olması, MHvK'nin de bu uçakları taktik bombardıman ve taarruz görevleri için kullanmayı planladığını gösteriyor. Nitekim imzalanan savunma anlaşmasının kapsamı dahilinde Black Shaheen ve AASM hassas güdümlü silah sistemleri de bulunuyor.
24 adet uçağın, ömrünü tamamlamış 150 adetlik filoyu tamamen yenilemesi mümkün değil. Bu uçakların, görevleri bakımından hizmetteki Mirage 5'leri değiştirmeleri, J-7 / MiG-21 filosunun ise JF-17'lerle yenilenmesi beklenebilir. [5]
F-16 Filosu
Mısır 1982 - 2013 yılları arasında Peace Vector adlı yedi ayrı proje altında toplam 240 adet F-16 siparişi verdi. Halen 200 civarı F-16 faal durumda. En son 20 adetlik paketin teslimatı, Temmuz 2013 darbesi sonrası sekteye uğramış bulunuyor.
Mısır'ın F-16 siparişlerinin dağılımı şu şekilde:
Peace Vector I: 42 x F-16A/B Block 15; 1982 - 1985
Peace Vector II: 40 x F-16C/D Block 32; 1986 - 1987
Peace Vector III: 47 x F-16C/D Block 40; 1991 - 1993
Peace Vector IV: 46 x F-16C/D Block 40; 1994 - 1995
Peace Vector V: 21 x F-16C Block 40; 1999 - 2000
Peace Vector VI: 24 x F-16C/D Block 40; 2001 - 2002
Peace Vector VII: 20 x F-16C/D Block 52+; 2012 - 2013 [6]
Peace Vector IV projesinde uçakların üretimi TAI tarafından gerçekleştirilmişti.
Bu uçaklardan 20 kadarı kaza kırım sonucu kaybedildi. İlk alınan A/B tipi F-16'ların göreve hazırlık oranlarının düşük olduğu, görece yeni ve modern 160'a yakın C/D modelinin, MHvK'nin halihazırdaki muharip gücünün belkemiğini teşkil ettiği biliniyor. [7] Mısır F-16'larının dikkat çekici bir özelliği de, AGM-84 Harpoon gemisavar füze ateşleyebilme kabiliyetleridir.
Söz konusu C/D tipi F-16'ların faydalı hizmet ömürlerinin uzatılması ve kabiliyetlerinin geliştirilmesi içn MHvK, çeşitli programlar yürütüyor. Bu kapsamda ilk adım olarak, söz konusu uçakların motorlarının bakım ve yenilenmesi projesi başlatılmıştı. ABD Savunma Bakanlığı'na bağlı Savunma Güvenlik İşbirliği Dairesi (DSCA; Defense Security Cooperation Agency) tarafından ABD Kongresi'ne 18.02.2009 tarihinde iletilen bilgi notunda, MHvK F-16C/D Block 40 filosu için tedarik edilmiş 156 adet F110-GE-100 motorunun hizmet ömrü uzatım programına (Service Life Extension Program; SLEP) tabi tutulması projesi ile ilgili ayrıntılar sunuldu.
Toplam bedeli azami USD750 milyon olan proje ile söz konusu uçakların en az 2025'e kadar görev yapabilmesini sağlayacak motor bakım ve yenileştirmesinin uygulanması; ilgili yedek parça, eğtiim ve dokümantasyonun MHvK'na sağlanması öngörülüyor. Toplam süresi 7 yıl kadar olan proje kapsamında ABD Hava Kuvvetleri 2010 Temmuz ayında General Electric ile USD24.7 milyonluk bir sözleşme imzaladı. Projenin ilk dilimini teşkil eden bu sözleşme, 12 adet F110-GE-100 motoru için yenileme kitini kapsıyor. Kalan 146 motor için de peyderpey sözleşmelerin imzalanması bekleniyor. [8]
Motorları yenilenen 138 adet Block 40 F-16'nın, yeni teslim alınan 20 adet Block 52+ ile birlikte 2020'lere kadar görev yapabilmesi için Falcon UP ve akabinde Falcon Star yapısal tadilat ve iyileştirme programlarına tabi tutulmaları bekleniyor. Uçakların ömrünü 8,000 saat kadar uzatan bu işlemin toplam maliyeti en az USD1.5 milyar (TUSAŞ, benzer işlemleri Ürdün ve Pakistan F-16'larına yapmıştı; eğer ilişkiler kopmamış olsaydı, bu proje için en kuvvetli aday olabilirdi)
Motor ve yapısal iyileştirmelerin yanında F-16 filosu için görev ve silah sistemi modernizasyonu da gündemde. Bu kapsamda ABD'li Northrop Grumman ile Scalable Agile Beam Radar (SABR) AESA tipi radar sistemi tedariki için görüşmeler yürütülüyor. Birim maliyeti USD2-3 milyon civarında olan SABR radarından, Block 40 filosunu donatacak şekilde 130 - 140 civarında tedarik edilirse eğer, bu projenin mali boyutunun USD250 - 400 milyon dolaylarında gerçekleşmesi beklenebilir.
MHvK ayrıca hizmet ömrünün sonuna glmiş Mirage 5SDR keşif jetlerinin yerine taktik keşif ihtiyacı için ABD Yabancı Askeri Satışlar (Foreign Military sales; FMS) programı ile F-16'lara takılacak elektrooptik keşif podu tedarik etmeye hazırlanıyor. Bu kapsamda Kasım 2010'da ABD Hava Kuvvetleri ile Goodrich şirketi arasında bir adet DB110 tipi keşif podu için USD11 milyon tutarında bir sözleşme imzalandı. [9] Faal Mirage 5SDR sayısının 5 - 6 adet olduğu göz önüne alınırsa, ilave pod siparişleri beklenebilir.
MHvK F-16'ları, 18 Kıpti'nin IŞİD tarafından başları kesilerek öldürülmesinin görüntülerinin 15 Şubat günü yayınlanmasından hemen sonra Libya'daki IŞİD mevzilerine hava saldırısı başlattı. Ayrıntıları açıklanmayan saldırıların Derne civarına yoğunlaştığı kaydedildi. MHvK'nin 2014 Ağustos ayında da BAE Hava Kuvvetleri ile birlikte Libya'daki bazı hedefleri vurduğu iddia edilmişti.
Mirage'lar
1972 yılında Enver Sedat'ın yönetime geçmesi ile birlikte Mısır, Sovyet etkisinden kademeli olarak çıkmaya ve ordusunu Batı yapımı silah sistemleri ile donatmaya başladı. Bu politikanın bir parçası olarak da, MHvK envanterindeki eski model MiG ev Su jetlerinin yerine Fransa'dan Mirage III ve geliştirilmiş türevi olan Mirage 5 alımı için faaliyetlere başlandı (Mirage III'ün İsrail bayrağı altında, 1967 6 Gün Savaşı'nda Mısır ve diğer Arap ülkeleri hava kuvvetlerini perişan etmiş uçaklardan biri olması bir ironidir; nitekim 1970'lerde Fransa İsrail'den ziyade Arap ülkelerine yönelmişti) [10]
MHvK, toplamda 82 adet Mirage 5 teslim aldı. Bunlardan 60 kadarının faal olduğu tahmin ediliyor. Bu uçakların dağılımı şu şekilde:
54 adet Mirage 5SDE: Tek kişilik, Cyrano IV tipi radarla donatılmış av - bombardıman versiyonu
16 adet Mirage 5E2: Tek kişilik, Aida RO tipi radarla donatılmış av - bombardıman versiyonu
6 adet Mirage 5SDD: Çift kişilik eğitim versiyonu
6 adet Mirage 5SDR: Tek kişilik taktik keşif versiyonu
1972 yılında Suudi Arabistan, MHvK için Fransa'ya 32 adet Mirage 5SDE ve 6 adet Mirage 5SDD siparişi verdi. Bu uçaklar 1973 - 1975 arasında teslim edildi. Bu siparişi 1975 yılında 14 adet Mirage 5SDE, 1977 yılında ise 8 adet Mirage 5SDE ve 6 adet Mirage 5SDR siparişi takip etti. Bu iki siparişin teslimatları sırasıyla 1977 ve 1980 yıllarında tamamlandı. Ayrıca söz konusu uçaklarda kullanılmak üzere 1974 - 1980 yılları arasında da 100 adet Matra R.530 havadan havaya füze tedarik edildi.
Suudi Arabistan'ın, 1977 yılında imzalanan İsrail - Mısır - ABD Camp David anlaşması nedeniyle mali desteğini çekmesinin ardından Mısır, kendi imkânları ile 1980 yılında 16 adet Mirage 5E2 modeli jet sipariş verdi. Bu uçaklar da 1983 yılında hizmete girdi. Aynı dönemde 180 adet Matra R.550 Magic kısa menzil havadan havaya füze teslim alındı.
Kaza kırım sonucu kaybedilen uçakların yerine 1980'lerin ortalarında Fransa'dan üç adet Mirage IIIE ve üç adet Mirage IIIBE alındı. Ayrıca Yedek parça kaynağı olarak kullanılmak üzere 1990'ların başında Zaire için üretilmiş Mirage 5M/5DM'ler ve 2005 yılında BAE'nin emekliye ayırdığı Mirage 5AD/5EAD'lerden 19 adet alındı.
2000 yılı Kasım ayında Pakistan ile imzalanan askeri işbirliği anlaşması kapsamında, MHvK Mirage 5 filosunun Pakistan Aeronautical Complex (PAC) tarafından bakım, onarım ve yenileştirilmesi kararlaştırıldı. Anlaşma ayrıca MHvK envanterindeki J-7 ve MiG-21'lerin bakım onarımı lie F-16A/B'ler için yedek parça teminini de kapsıyordu.
Mirage 5'lerden sonra hava kuvvetlerinin modernizasyonu için doğal aday, Mirage 2000 idi. Nitekim 1981 yılında 16 adet tek kişilik Mirage 2000M ve dört adet çift kişilik Mirage 2000BM siparişi verildi. MHvK'nın planı, uzun vadede toplam 40 adet Mirage 2000'i hizmete almaktı ancak müteakip siparişler, bütçe sıkıntıları nedeniyle verilemedi.
1986 - 1988 yılları arasında 82'nci Filo'da hizmete giren Mirage 2000'ler ile birlikte ATLIS II hedefleme podları, Magic ve Super 530 havadan havaya füzeleri, AS-30L lazer güdümlü havadan yere füzeler ile ARMAT radarsavar füzeleri de teslim alındı. Halen 18 adet Mirage 2000 faal durumda bulunuyor.
Mirage 2000 filosunun aviyonik ve silah sistemi modernizasyonu için Dassault şirketi ile 2000'li yıllarda görüşmeler yürütüldü, ancak bu plan da, yapılacak işlemlerin maliyeti ve Mısır'ın bütçe sorunları nedeniyle ilerlemedi.
2014 Ekim ayında ise, Abu Dabi Veliaht Prensi Şeyh Muhammed Bin Zayed el Nahyan, Mısır Savunma Bakanı Orgeneral Sıtki Subhi başkanlığındaki bir heyet ile bir görüşme yaptı. Görüşmenin gündem maddelerinden biri de, MHvK envanterindeki Mirage 5'lerin, BAE Hava Kuvvetleri'nde bulunan Mirage 2000-9 modeli jetlerle değiştirilmesi idi. Basına yansıyan haberlere göre toplam 40 Mirage 2000-9'un Mısır'a satılması söz konusu. Öte yandan BAE'nin Irak'a da 10 adet Mirage 2000-9 hibe etmesi gündemde. [11]
C4ISR
MHvK'nin havadan erken ihbar ve komuta - kontrol kabiliyetinin belkemiğini, 1986 yılında ABD'den satın alınan 8 adet E-2C Hawkeye uçakları teşkil ediyor. Hawkeye 2000 seviyesine modernize edilen bu uçaklardan iki adet daha satın alınması için 2007 yılında başlatılan süreç, Tahrir Meydanı Olayları nedeniyle akamete uğradı.
2012 yılı Kasım ayında basına yansıyan bilgilere göre Mısır, Türkiye ile, TUSAŞ üretimi Anka insansız hava aracından (İHA) 10 adet temin etmek için bir anlaşmaya varmıştı. [12] Proje, Temmuz 2013 darbesi sonrası Türkiye ile ilişkilerin kopması nedeniyle iptal edildi. [13]
2012 yılı Mayıs ayında, Arab Organization for Industrialization (AOI) Başkanı Hamdi Veheba, ülkesinin Çin ile 12 adet ASN-209 İHA sisteminin ortak üretimine başladığını duyurdu. Veheba, bu üretimin ilk 6 adetlik paketi takip ettiğini, projedeki yerli katkı oranının %99.5 olduğunu belirtti. [14]
Değerlendirme
Önemli ölçüde ABD mali ve askeri yardımına bağımlı olan Mısır ordusunun modernizasyon faaliyetleri, Sisi rejiminin Körfez ülkelerinden aldığı muazzam boyutlardaki parasal yardımla yeni bir ivme kazanmışa benziyor.
Bu kapsamda ABD ile yürütülen projeler, her ne kadar Tahrir olayları ve müteakip darbe nedeniyle hız kaybetmişse de, kesintiye uğramış değil. Öte yandan Fransa'nın, savunma işbirliğini çok güçlü bir şekilde yenilemiş olduğu görülüyor. Bu yeni ortamda, Çin ile yürütülen ve gündeme gelmesi beklenen savunma projelerinin olumsuz etkilenmesi beklenebilir.
Hava kuvvetleri özelinde ise, en son Rafale alımı, bölgesel dengeleri derinden sarsacak gibi görünmese de, MHvK'nin kabiliyetlerini önemli ölçüde geliştirici bir niteliğe sahiptir. Pakete dahil olan hassas güdümlü silah sistemleri, MHvK'nin Doğu Akdeniz'deki erimi açısından büyük önem taşımaktadır.
Bu kapsamda, özellikle Doğu Akdeniz'in yeni enerji jeopolitiği ve bölgenin güvenlik denklemleri açısından, Mısır'ın askeri modernizasyon faaliyetlerinin yakından takibi, önem taşımaktadır.
Kaynaklar
[1]: "Egyptian Air Force", Wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Egyptian_Air_Force
[2]: "Pakistan & China’s JF-17 Fighter Program", Defense Industry Daily: https://www.defenseindustrydaily.com/stuck-in-sichuan-pakistani-jf17-program-grounded-02984/
[3]: "JF-17 Presses On After News of Egypt's Plans", DefenseNews, 25.01.2015: http://www.defensenews.com/story/defense/air-space/strike/2015/01/25/pakistan-jf-17-china-egypt-mirage/22170455/
[4]: "Egypt officially signs for 24 Rafales, FREMM frigate, and missiles", Jane's Defence Weekly, 16.02.2015: http://www.janes.com/article/49025/egypt-officially-signs-for-24-rafales-fremm-frigate-and-missiles
[5]: "Egyptian Air Force Equipment Overview", GlobalSecurity.org: http://www.globalsecurity.org/military/world/egypt/airforce-equipment-intro.htm
[6]: "Egypt", F-16.net: http://www.f-16.net/f-16_users_article4.html
[7]: "Egypt F-16 Peace Vector", GlobalSecurity.org: http://www.globalsecurity.org/military/world/egypt/f-16.htm
[8]: "Egypt Endeavors to Enhance F-16 Engines", Defense Industry Daily, 22.12.2008: http://www.defenseindustrydaily.com/Egypt-Endeavors-to-Enhance-F-16-Engines-06049/
[9]: "Egyptian Air Force Selects Goodrich DB-110 Airborne Reconnaissance System", PRNewswire, 19.11.2010: http://www.prnewswire.com/news-releases/egyptian-air-force-selects-goodrich-db-110-airborne-reconnaissance-system-109195339.html
[10]: "The Dassault-Breguet Mirage 5SDE Fighters at Egyptian Air Force", Easternorbat.com: http://www.easternorbat.com/html/dassault_mirage_5_eng.html
[11]: "UAE Offers Mirage Fighters to Iraq", DefenseNews, 17.01.2015: http://www.defensenews.com/story/defense/air-space/strike/2015/01/17/united-arab-emirates-france-mirage-fighters/21856393/
[12]: "TAI Mısır'da ANKA için imzaya yakın", Kokpit.aero, 09.05.2013: http://kokpit.aero/anka-misir-satisi
[13]: "Türkiye, insansız hava aracı ANKA’nın Mısır’a satışını durdurdu", TechnoLogic, 30.07.2013: http://www.technologic.com.tr/turkiye-misira-insansiz-hava-araci-ankanin-satisini-durdurdu
[14]: "Egypt: Nation Produces UAV in Cooperation With China", sUAS News, 18.05.2012: http://www.suasnews.com/2012/05/15804/egypt-nation-produces-uav-in-cooperation-with-china/
6 yorum:
Rafale için Sürekli bir pazar arayışında olan Fransa'nın bugüne kadar EFA konsorsiyumu gibi Türkiyeye bir teklifte bulunmaması çok ilginç. bunun sebebi nedir? veya daha önce böyle bir teklif olmuşmudur (Tornadolarla ilgilii makalenizde hemen İngiltere ve Almanyaya alternatif olarak kendiliklerinden Mirage 2000 teklifleriye gelmeleri gibi).
fransa(ab) komple kolpacı alper bey, bknz yüksek irtifa hava savunma projesinde yaptıkları bknz http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/16460516.asp
Sisi Alman Simens e de yüklü sıparişlerverdi,eskiden kenan evrende darbeci olduğunu örtmek için böyle şeyler yapardı. Var e batı tarafından mısır �� halkını 30 sene daha batıya köle olması için getirilen sisi.. Türk silah sanayisi ne mısırın müşteri olasıda engellenmiş dir.
2010'dan önceydi, Mısır HvK ABD'den 12 F-15E almak istemişti. ama İsrail ABD'ye Mısır'ın tatbikatlarda düşman ülke olarak kendilerini gösterdiğini istihbar edince ABD tarafı bu satıştan kaçınmıştı. MHvK'nin Eurofighter'ın hava-yer yeteneklerinin fazla gelişmemiş olması nedeniyle vurucu güç (strike/interdictor) ihtiyacını karşılamak üzere Rafale'ye yöneldiğini zannediyorum. Wiki'de ki MHvK envanterine bakarak Rafale'lerin MiG-21'lerin yerine değil F-4E'lerin yerine ikame edildiğini görüyorum.MiG-21'lerini nasıl yenileyecek derseniz sanırım JF-17'den ziyade MiG-29M almayı düşünüyorlar.tabii bu alımlar gerçekleşip eski uçaklar peyderpy envanterden çıkarken oluşacak lojistik karmaşa tam evlere şenlik. düşünsenize 4'ü yeni 2'si envanter dışına çıkmakta olan 6 çeşit uçağın bakımları, yedek parçası, eğitimler...
uygur
elbette güvenlik her şeyden öncelikli. hayatından endişe eden birisi karnının açlığını, susuzluğu veya hastalıklarını öteleyecektir. ama mısır gibi iktisaden buhranlı bir ülkenin hemde borçla böyle harcama yapması aklıma '60 darbesinden sonra Devrim otomobili ve Karakurt lokomotifinin üretilmeye çalışılmasını hatırlattı. tüm olay, cafcaflı törenler ve sıkıcı konuşmalar eşliğinde 'biz geldiik ve herşey değişti' diyebilmek.
uygur
rafalenin türkiye'ye teklif edilmemesinin nedeni, ermeni soykırımı tasarısını yasalaştırdıkları için fransız firmalarının savunma ihalelerinde boykot edilmesi ve hatırladığım kadarıyla o vakitten beri hiç bir ihalenin verilmeyişi olabilir. ya da rafale hava-yer özellikleriyle öne çıkan bir uçak halbuki THvK, yine hava-yer özellikleri öne çıkan F-35'i tamamlamak üzere hava-hava yanı ağır basan bir uçak arıyor. Typhoon'da aradığını bulamadığı için MMU/TFX projesine yöneldi.
Yorum Gönder