23 Temmuz’da İstanbul’da düzenlenen IDEF 2025 17’nci Uluslararası Savunma Sanayii Fuarı sırasında Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler ve Birleşik Krallık Savunma Bakanı John Healey, Türkiye’nin Eurofighter Typhoon muharip uçağı alımına ilişkin bir mutabakat muhtırası
imzaladı. Yapılan açıklamaya göre alım, 40 adet Typhoon'u içeriyor.
Anlaşma, Türk Hava Kuvvetleri’nin (HvKK) neredeyse yüz yıllık modernizasyon serüveninde yalnızca bir durak niteliğinde. Typhoon, yeni teknolojiler, çok uluslu üretim ve farklı harekât konseptleri ile dikkat çekse de asıl önemini, Türkiye’nin hava gücünün geçirdiği uzun ve katmanlı dönüşümün son halkalarından biri olmasıyla kazanıyor. Cumhuriyet’in ilk yıllarındaki ahşap gövdeli çift kanatlı uçaklardan, radar kesit alanı düşürülmüş beşinci nesil jetlere uzanan bu serüven, yalnızca mühendislik ve sanayi ilerlemeleriyle değil, aynı zamanda siyasi tercihler, güvenlik tehditleri ve ittifak ilişkileri ile de şekillendi.
Türk Hava Kuvvetleri’nin modernizasyon süreci, kabaca her on-yirmi yılda bir yaşanan “teknolojik sıçramalar” ile tanımlanabilir. Bu sıçramalar, çoğu zaman yeni bir uçak alımıyla sembolleşse de gerçekte çok daha geniş kapsamlı bir dönüşümü temsil eder: motor teknolojisinden aviyonik sistemlere, silah yüklerinden eğitim ve bakım doktrinlerine kadar uzanan bir yenilenme dalgası. Örneğin 1950’lerin başında F-84G Thunderjet'in hizmete girmesi, yalnızca jet çağına giriş değil; aynı zamanda NATO entegrasyonunun, Batı standartlarında bakım-idame altyapısının ve yeni doktrinlerin başlangıcıydı. Benzer şekilde 1987’de F-16 Fighting Falcon’ların envantere girmesi, dördüncü nesil muharip uçak teknolojisinin yanı sıra, yeni nesil aviyonikler, "fly-by-wire" uçuş kontrolü ve hassas güdümlü mühimmat gibi pek çok yeniliği beraberinde getirdi.
Bu teknolojik evrim, küresel ölçekte muharip uçak tasarımlarının nesiller bazında gelişimiyle de doğrudan bağlantılı. Birinci nesil jetlerden günümüzün sensör füzyonu ve yazılım odaklı beşinci nesil platformlarına uzanan çizgi, sadece hız, menzil ve manevra kabiliyetindeki artışlarla değil; elektronik harp yetenekleri, düşük görünürlük teknolojileri, veri bağı ağları ve çok rollülük anlayışıyla da şekillenmiştir. HvKK’nin envanterine giren her yeni uçak tipi, Türkiye’nin bu küresel teknolojik trende hangi aşamada ve hangi ittifak ilişkileri içinde dahil olduğunun da göstergesi oldu. Typhoon alımı askeri, teknolojik ve stratejik katmanlarda, modern Türk hava gücünün değişim ve dönüşüm sürecinde yeni bir dönemin başlangıcının habercisi. Bu sefer Türkiye, tasarım, üretim ve harekât konsepti ABD'den farklı bir muharip uçağı hizmete almaya hazırlanıyor.
Bu yazıda, Türk hava gücünün modernleşme sürecini teknolojik perspektiften ele alacağım. Cumhuriyet’in kuruluş yıllarındaki ilk adımlardan Soğuk Savaş döneminin hızlı jet modernizasyonlarına, dördüncü nesil uçakların getirdiği dijital dönüşümden insanlı-insansız ortak harekât konseptlerine uzanan bu süreç, yalnızca askeri teknolojinin değil, Türkiye’nin güvenlik vizyonunun da hikâyesidir.
Sonraki yazılarda Türk hava gücünün dönüşümünü askeri ve siyasi düzlemlerde incelemeyi planlıyorum.
