ABD'nin kullandığı füze sınıflandırma şablonu. Tasnifi, takibi ve sınıflandırması kolay. Kaynak: Aerospaceweb.org |
Geride bıraktığımız hafta içinde basında yer alan bir haberin yaygın şekilde kullanılan başlığı bu. ROKETSAN tarafından geliştirilen ve helikopter ve insansız hava araçlarından fırlatılan uzun menzilli tanksavar füzeden, UMTAS'tan bahsediliyor. Galat-ı meşhura dönüşmek üzere olan ismi ile "UMTAŞ" denmiş. "Uzun Menzilli Tanksavar Anonim Şirketi" mi yoksa İstanbul'da yerleşik "Uluslararası Makine Ticaret A.Ş. - UMTAŞ" mı kastediliyor? Başlığın ve haberin içeriğinden ilkinin kastedildiği belli. Gazetecinin savunma teknolojilerine dair bilgisizliği açıklayıcı olabilir ama aslında çok ciddi bir ihtiyacın da göstergesi bu -sıkça yapılan- hata.
Kaldı ki UMTAS'ın bir başka adı da var, muhtemelen ihracat pazarına yönelik: LRAT (Long Range Anti Tank). Kardeşi, orta menzilli füze olan OMTAS'ın da adı MRAT (Medium Range Anti Tank).
"Cobra başarıyla test edildi"
Bir başka gazetede yer alabilecek bu hayali başlık neyi anlatıyor olabilir? OTOKAR üretimi taktik tekerlekli personel taşıyıcı Cobra aracının test edildiğini mi? Yoksa Bell üretimi AH-1 Cobra helikopteri test uçuşuna mı çıkmış? Veyahut 1960'lı yıllarda kullanılan Alman yapımı Cobra tanksavar füzesi depolardan çıkarıldı da çalışıyor mu diye mi denendi acaba?
"Gözcü insansız uçağı deneme uçuşunu başarıyla tamamladı"
Bu haberi okuyan, sıradan herhangi bir okurun kafasında canlanacak olan şey, Gözcü isminde insansız, pilotsuz bir uçak olduğu ve deneme uçuşuna çıktığıdır. Bu haberi okuyan, savunma ve havacılık konularına ilgili herhangi bir vatandaşın kafası epey karışacaktır. Bu haberi okuyan söz gelimi savunma bakanlığındaki bir tasniflendirme / sınıflandırma memuru ise muhtemelen dudaklarını ısırıp yumruklarını sıkacaktır. Zira,
Gözcü, TAI'nin Turna adlı hedef uçaktan yola çıkarak geliştirdiği ve prototip aşamasında kalan İHA'nın adıdır.
Gözcü, Baykar Makina tarafından üretilen, elden atılan mini İHA'nın adıdır.
Gözcü, IAI üretimi Heron İHA'ya Hava Kuvvetleri Komutanlığı'nın verdiği resmî addır (Çok büyük bir ihtimalle envantere girdiğinde Anka İHA'nın resmî adı da Gözcü 2 olacak)
Örnekleri devam ettirelim. Durum gittikçe vahimleşiyor.
"T-155 topu hedefi tam isabetle vurdu"
Hangi T-155? T-155 Fırtına kundağı motorlu obüs mü? Yoksa T-155 Panter çekili obüs mü? Peki TAI - AgustaWestland üretimi T129 ATAK helikopteri ile aynı ürün ailesine mi mensuplar? Her üç sistemin de kodu "T" ile başlıyor zira. T-122 Sakarya'nın bir üst modeli olabilir, ancak o da çok namlulu topçu roketi sistemi. Hoş, ATAK'ın kodunda "-" (tire) işareti bulunmuyor, diğerlerinin aksine; bu fark ayırt edici olabilir.
Hava Kuvvetleri Komutanlığı'nın 1998 albümüne göre o yıl envanterde TF-16 Savaşan Şahin savaş uçakları, TCN-235 nakliye uçakları ve TSF-260D eğitim uçakları bulunuyor. Ancak komutanlığın web sitesindeki envanter bilgilerinde bu uçaklar yer almıyor. Muhtemelen kısa bir süre hizmet vermiş, sonra da emekliye ayrılmış olmalılar?
"Bordo bereliler, Engerek'leri ile birlikte Engerek'lerine binerek hedef bölgeye intikal ettiler"
Hayali bir romana ait bu anlamsız gibi görünen cümlede kastedilen şey, özel kuvvetler personelinin ASELSAN üretimi Engerek lazer mesafe ölçer cihazları ile birlikte, OTOKAR üretimi Engerek 4x4 hafif taktik tekerlekli araca bindikleridir. Romanı okuyanların kafasının daha da karışmaması adına hikayede hiçbir Gözcü tipi İHA sisteminin olmadığını ve hiçbir T-155'den ateş desteği de istemeyeceklerini umarım.
Ortada ciddi bir sorun olduğu açık. Geliştirilen ve envantere alınan savunma sistemlerinin isimlendirilmesi ve sınıflandırılmasında bir sıkıntı var. Sıkıntı, bu konuda belli bir yöntem ve sistemin uygulanmıyor oluşundan kaynaklanıyor.
2000'li yılların başından itibaren silahlı kuvvetler envanterindeki yerli sistemlerin sayı ve oranı arttı. Bu döneme kadar satın alım, ortak geliştirme, lisans altında üretim ya da hibe gibi yollarla tedarik yapılıyor; dolayısıyla esas üreticinin sınıflandırma, isimlendirme, kullanım usül ve teknikleri aynen devralınıyordu. Ancak ulusal savunma sanayiinin gelişimi ile birlikte tasarımından üretimine, kullanımından bakım / idamesine kadar her sürecin yerli imkânlarla yönetildiği sistemler artmaya başladı: Anka İHA, Hürkuş, Altay, MilGem, her ne kadar yabancı kaynaklı kaynaklı olsa da kend ihtiyaçlarımıza göre geliştirdiğimiz T129... Örnekler çoğaltılabilir.
Peki dünyada durum nedir? Çeşitli örneklerle inceleyelim:
SSCB / Rusya Federasyonu
Sovyetler Birliği döneminde Kızıl Ordu envanterindeki tüm silah ve araç / gerecin sınıflandırılmasından, Savunma Bakanlığı Füze ve Topçu Başmüdürlüğü (Главное ракетно-артиллерийское управление, GRAU) sorumlu idi. Bu birim, SSCB'nin yıkılmasından sonra Rusya Federasyonu Savunma Bakanlığı'na bağlı olarak mevcudiyetini devam ettirdi. [1]
GRAU'nun sınıflandırma sisteminde, her bir sisteme harf ve rakamlardan oluşan bir kod verilmekte. "GRAU dizini" denen bu sistemde, kodun ilk karakteri olan sayı, cihazın ait olduğu genel kategoriyi, ikinci karakter olan harf alt kümeyi (sistem türü), takip eden sayı ise modeli tanıtıyor. [2]
Kategori dizinleri şöyle:
1: Telsiz ve elektronik cihazlar
2: Topçu sistemleri
3: Kara ve deniz kuvvetleri füzeleri
4: Patlayıcı, zırh, fırlatıcı vb ekipman
5: Hava savunma sistemleri
6: Ateşli silahlar, uçaksavarlar
7: Ateşli silah mühimmatı
8: Kara kuvvetleri roket ve füzeleri
9: İHA, roket lançerleri vb
10: Ordonat
11: Roket ve füze ekipman ve alt sistemleri
14: Roket motorları, yer sistemleri
15: Stratejik füzeler ve ilgili ekipmanlar
17: Roket ve füze ekipman ve alt sistemleri
Bol miltarda istisnası bulunan bu dizinin bazı örnekleri şunlar:
2K22: Tunguska alçak irtifa hava savunma sistemi
2S1: Gvozdika kundağı motorlu obüs
3K55: SS-N-22 "Sunburn" gemisavar füzesi
6V1: Dragunov ("Kanas") keskin nişancı tüfeği
10R30: Karat 2 telsiz sistemi
SSCB, kara kuvvetlerindeki tekerlekli, yarı-paletli ve tam paletli taktik araçlar için ise, araç tipinin kısaltması ve model numarasından oluşan bir sınıflandırma sistemi kullandı. Başlıcaları şöyle:
T: танк (Tank): T-34, T-62, T-72 vb
BTR: бронетранспортёр (Zırhlı [Personel] Taşıyıcı): BTR-60, BTR-80 vb
BMP: Боевая Машина Пехоты (Piyade Muharebe Aracı): BMP-1, BMP-2, BMP-3 vb
BMD: Боевая Машина Десанта (Hava İndirme Muharebe Aracı): BMD-1, BMD-2 vb
BRDM: Боевая Разведывательная Дозорная Машина (Muharebe Keşif Devriye Aracı): BRDM-1, BRDM-2 vb.
Pek çok üretici ve tasarım bürosu, tasarımlarına "İzdeliye" (изделие; ürün, mamûl) numarası vermekteydi. Söz gelimi MiG-21 (NATO kodu "Fishbed") savaş uçağının ilk seri üretim modeli olan MiG-21F'ye Mikoyan Gureviç tasarım bürosu tarafından verilen İzdeliye numarası 72 idi.
Sovyet Hava kuvvetlerinde uçak sınıflandırmasında genel kaide, üretici firma ya da tasarım bürosunun iki ya da üç harfli kısaltması ve model numarası verilmesi şeklindeydi. Model numaralarında da, istisnaları bulunmakla birlikte, düzenlemeler olabiliyordu. Söz gelimi MiG üretimi savaş uçaklarının model numaraları tek idi (MiG-15, -17, -19, -21, -23 vb). [3]
ABD
ABD'de askeri hava araçlarının sınıflandırılmasında "Mission - Design System" (Görev - Tasarım Sistemi) adlı bir yöntem uygulanmakta. Buna göre hava aracının görevi, model numarası ve türevi, harf ve isim bileşimi ile belirtiliyor. Hemen hemen tüm hava araçlarının kendine ait bir ismi bulunuyor. Taktik savaş uçaklarına çoğunlukla yırtıcı kuş ismi veriliyor. [4]
MDS sisteminde, uçak kodunun ilk bileşeni olan harf, uçağın görevini tanımlıyor. Bunlar şu şekilde:
A: Attack (Saldırı, taarruz)
B: Bomber (Bombardıman)
C: Cargo (Nakliye)
E: Electronic Mission (Elektronik)
F: Fighter (Savaş uçağı)
K: Tanker (Yakıt ikmâl uçağı)
M: Multimission (Birden fazla göreve sahip)
O: Observation (Gözetleme)
P: Patrol (Deniz karakol)
Q: Drone (Uzaktan kumandalı uçak, insansız hava aracı)
R: Reconnaissance (Keşif)
S: Anti Submarine Warfare (Denizaltı harp)
T: Trainer (Eğitim)
U: Utility (Genel maksat)
X: Experimental (Deneysel, prototip)
Bu ilk harfin ardından, modele özgü bir model numarası veriliyor. Model numarasından sonra ise, türevi / versiyonu / tadilatı belirten bir har fekleniyor.
Ayrıca temel bir modelden türetilen farklı bir versiyon söz konusu ise, bu yeni görevi belirten harf, sol tarafa ekleniyor. Örneklerle açıklamak gerekirse:
F-4 Phantom II (Taktik savaş uçağı)
F-4B, F-4D, F-4E (F-4 tasarımının yeni versiyonları)
RF-4E: F-4E uçağının keşif versiyonu
C-135 Stratolifter (Boeing 707 yolcu uçağının askeri türevi)
KC-135 Stratotanker (C-135 uçağının tanker türevi)
KC-135R Stratotanker (KC-135 tanker uçağının modernize edilmiş türevi)
KC-135FR (KC-135 Stratotanker'in Fransız Hava Kuvvetleri modeli)
F/A-18 Hornet (Taktik savaş ve saldırı uçağı)
F/A-18E Super Hornet (F/A-18'in yeni nesil türevi)
EA-18G Growler (F/A18F'nin elektronik harp modeli)
ABD'de Her türlü ekipman, elektronik sistem, alt sistem ve sair cihaz için ise, MIL-STD-196 askeri standartları ile tarif edilen [5], "Joint Electronics Type Designation System" (JETDS; Müşterek Elektronik Cihaz Tip Sınıflandırma Sistemi) adı verilen bir sınıflandırma yöntemi kullanılıyor. Bu yöntemde de cihazın görevi, takılı olduğu platform ve türevi, harf ve sayılardan oluşan bir kod ile gösteriliyor. [6] Söz gelimi AN/APG-68 kodu, pilotlu uçağa monteli ("A"), radar ("P") sistemlerinden 68 model numaralı atış kontrol radarını ("G") belirtiyor.
Tanktan piyade tüfeğine kara sistemlerinde ise "Model" numarası kullanılmakta: M16 piyade tüfeği, M60 ana muharebe tankı, M113 zırhlı personel taşıyıcı, M109 kundağı motorlu obüs gibi. Teamül, "M" harfinden sonra ve model numarasından önce "-" (tire) işaretinin kullanılmaması şeklinde (M-60 değil, M60 gibi). [7]
Deniz kuvvetlerinde ise gemi tip ve görevine göre belirlenen harfli kodlar ile birlikte, sınıfın ilk gemisinin borda numarası kullanılıyor. Örneğin "FFG-7", DDG-51 gibi. Her bir sınıfa mensup gemilerin isimleri için -yine istisnaları bulunmakla birlikte- belli sistemler uygulanıyor. Söz gelimi uçak gemilerine başkanlar (George Washington, Abraham Lincoln, George Bush vb) ya da önemli askeri şahsiyetlerin (Nimitz, John Stennis vb); nükleer denizaltılara eyaletler, firkateyn ve destroyerlere deniz kuvvetleri, sahil güvenlik ya da deniz piyadeleri kahramanları, gazilerin isimleri veriliyor. [8]
Füze, roket ve insansız hava araçların da, uçaklarınkine benzer bir sınıflandırma sistemi söz konusu. Çoğunlukla üç harf ve sayı ile oluşturulan kodlarda sırası ile fırlatma platformu, görev ve sistem tipi belirtiliyor. [9] Örnekler:
AIM-9: Uçaktan fırlatılan ("A"), önleme ("I"), güdümlü füze ("M): Sidewinder kısa menzilli havadan havaya füzesi
MIM-104: Karadan fırlatılan ("M"), önleme ("I"), güdümlü füze ("M"): PATRIOT hava savunma füzesi
AGM-65: Uçaktan fırlatılan ("A"), kara hedeflerine taarruz ("G"), güdümlü füze ("M"): Maverick güdümlü füzesi
BGM-71: Tadilat gerektirmeden havadan ya da karadan fırlatılabilen ("B"), kara hedeflerine taarruz ("G"), güdümlü füze ("M"): TOW tanksavar füzesi
FIM-92: Şahıs / birey tarafından ateşlenen ("F"), önleme ("I"), güdümlü füze ("M"): Stinger omuzdan ateşlenen uçaksavar füzesi
Almanya (2. Dünya Savaşı)
Nazi Almanyası döneminde kara kuvvetlerinde hizmete giren tüm araçlara bir "Sonderkraftfahrzeug" (Sd.Kfz.; "Özel Maksatlı Araç) numarası veriliyordu. 99'a kadar olan numaralar traktörler, otomobiller, motorsikletler, kamyonlar ve diğer zırhsız araçlara; 100 - 199 arası numaralar tanklara; 200 - 299 arası numaralar keşif ve muharebe araçlarına; 300'den sonraki numaralar ise nakliye araçları ile mayın tarama araçlarına veriliyordu. Örneğin meşhur Tiger tankının Sd.Kfz. numarası 181, Panther tankınınki 265, Hummel kundağı motorlu obüsünki ise 165 idi. [10]
İngiltere
İngiliz Kara Kuvvetleri'ndeki tüm araçlar, bir "FV" (Fighting Vehicle; Muharebe Aracı) numarası ve bir lakap ile sınıflandırılıyor. Örneğin Challenger 2 ana muharebe tankının kodu FV4034, Scorpion hafif tankının kodu FV101, Chieftain ana muharebe tankının kodu ise FV4201. Sistemin yapısı uyarınca, Chieftain tankı üzerinden geliştirilen araçların FV kodları da "42" ile başlıyor; mesela Chieftain köprücü tankının kodu FV4205. [11]
Kraliyet Donanması'ndaki muharip gemilerin sınıflandırılmasında ise "Tip" sayıları kullanılmakta. Her bir gemi sınıfı, görevine göre bir tip numarası ile kodlandırılıyor. 11 - 40 arası tip numaraları denizaltı savunma harbi ile görevli refakat muhripleri, muhripler ve firkateynlere; 41 - 60 arası tip numaraları hava savunma murip ve firkateynlerine, 61 - 80 arası numaralar radar tevcih görevli firkateynlere ve 81 - 99 arası numaralar genel maksat firkateynlerine tahsis edilmiş durumda. Ör.: Tip 45 hava savunma destroyeri, Tip 23 firkateyni, Tip 42 Sheffield sınıfı destroyer gibi. 2. Dünya Savaşı döneminde uygulanmaya başlanan bu sistem, günümüzde savaş gemilerinin görevleri arasındaki keskin sınırların belirsizleşmesi nedeniyle esnemiş durumda kuşkusuz. [12]
Kraliyet Hava Kuvvetleri'nde ise, her bir uçağa bir isim, görevini belirten harf kodu ve versiyonu belirten bir "Mark" numarası veriliyor. [13] Örneğin:
Tornado GR.4: Tornado uçağının yer taarruz ("Ground") ve keşif ("Reconnaissance") görevli 4'ncü versiyonu
Phantom FGR.2: Phantom uçağının av ("Fighter"), yer taarruz ("Ground") ve keşif ("Reconnaissance") görevli 2'nci versiyonu
İsveç
İsveç Kara Kuvvetleri'ndeki hizmete giren tanklara birer "STRV" (Stridsvagn; Savaş Arabası) numarası veriliyor. Örneğin Strv-74, Strv-103, Strv-122 (Leopard 2A5) gibi. Hava kuvvetlerinde ise uçağın görevine göre belli bir harf kodu veriliyor:
A: Attack (Saldırı)
B: Bomb (Bombardıman)
Fpl: Flygplan (Çok maksatlı hafif uçak)
Hkp: Helikopter (Helikopter)
J: Jakt (Av uçağı)
S: Spaning (Keşif uçağı)
SF: Spaning foto (Foto-keşif uçağı)
SH: Spaning havsövervakning (Deniz karakol / keşif)
Sk: Skol (Eğitim)
T: Torped (Torpido bombardıman uçağı
Tp: Transport (nakliye uçağı)
Ör.: JAS-39 (Gripen), SF-37 (Saab 37 Viggen'in taktik foto keşif modeli), Tp-79 (C-47 Dakota'nın İsveç HvK'ndeki kodu), Sk-60 (Saab 105'in İsveç HvK'ndeki kodu).
Brezilya
Brezilya Hava Kuvvetleri'nde, uçaklara, görevlerinin İngilizce karşılığının ilk harfi ve bir numara veriliyor. Uçak yabancı üretim bile olsa, aynı İsveç'teki gibi milli kodlandırma kullanılıyor. Örneğin Bell UH-1 genel maksat helikopterinin kodu HS-1, İtalya ile ortak geliştirilen AMX taarruz uçağının kodu A-1, A-4 Skyhawk savaş uçağının Deniz Kuvvetleri'ndeki resmî kodu AF-1. [14]
İsrail
İsrail Hava Kuvvetleri, envanterine giren tüm uçak ve helikopterlere ayrı bir isim veriyor. Bu isimler, uçağın versiyonuna göre de değişiyor. Örneğin F-16 uçağının F-16A ve B (çift kişilik) versiyonunlarının ismi Netz (Şahin), F-16C ve D (çift kişilik) versiyonlarının ismi Barak (Şimşek), F-16I versiyonunun ise ismi Sufa (Fırtına). [15]
Sonuç ve Değerlendirme
Araç, gereç ve teçhizatın sınıflandırılmasında ulusal bir sistemin varlığı teknik, idari ve psikolojik / moral açılarından fevkalade önemlidir. Ulusal bir sınıflandırma ve isimlendirme sisteminin başlıca artıları şu şekilde sıralanabilir:
1. Tedarik, bakım, onarım ve tasniflemede ulusal bir yapı, müşterek bir standart yerleştirilmiş olur.
2. Yedek parça durumu, stok, harbe hazırlık gibi bilgilerin takibi, işlenmesi ve tasnifinde düzen sağlanır.
3. Envanter takibi ve arşivlemesinde düzen sağlanır.
4. Yabancı üretim bile olsa milli bir sınıf / kod verilerek, söz konusu sistemin ulusal savunma mekanizmasının bir parçası olması, hem idari hem de psikolojik olarak sağlanır
5. Yerleşik, ulusal ve ortak bir sınıflandırma sistemi, endüstriyel olgunluğun da bir yan ürünüdür. Geçici, günübirlik ürün, hizmet ve çözümlerden ziyade, kalıcı, uzun vadeli ve olgunlaşmış bir sınai kabiliyete işaret eder.
Türkiye'de bu konuda henüz yerleşik bir bilinç ya da uygulama mevcut değildir, dahası bu konuda can acıtıcı bir yaratıcılık eksikliği söz konusudur. Yakın zamana kadar envanterin tamamına yakını ithal sistemler, gayri milli sınıflandırma / tasniflendirme / eğitim / bakım usülleri ile dolmuş iken, yaklaşık son 10 yıllık süreçte milli sistem ve çözümler artmaya başlamıştır. Ulusal savunma sanayiinin bu hızlı gelişimi, tümleşik ve organize bir lojistik destek / idame altyapısını henüz doğurmamıştır. Bu noksanlık, kendisini isimlendirme / sınıflandırma konusunda da göstermektedir. Eğer ulusal savunma sanayiinin sürdürülebilirlik hedefi gerçekleştirilmek isteniyorsa, entegre lojistik destek, ürün yaşam döngüsü yönetimi ve performansa dayalı lojistik alanlarındaki atılımların bir uzantısı olarak, vakit geçirilmeden ulusal bir sınıflandırma / isimlendirme sistemi geliştirilmelidir.
Ayrıca Bkz:
http://www.designation-systems.net/
http://www.hazegray.org/faq/designat.htm
Kaynaklar
[1]: http://www.aviation.ru/GRAU/
[2]: Tam liste için bkz: http://en.wikipedia.org/wiki/GRAU
[3]: http://en.wikipedia.org/wiki/Soviet_Union_military_aircraft_designation_systems
[4]: Ayrıntıları için bkz: http://www.designation-systems.net/usmilav/aircraft.html
[5]: http://ed-thelen.org/MIL-STD-196E.pdf
[6]: Ayrıca bkz: http://en.wikipedia.org/wiki/Joint_Electronics_Type_Designation_System
[7]: Tam listesi için bkz: http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_U.S._military_vehicles_by_model_number
[8] http://en.wikipedia.org/wiki/United_States_ship_naming_conventions
[9]: Ayrıntılar için bkz: http://www.designation-systems.net/usmilav/missiles.html
[10]: Bkz: http://www.siyahgribeyaz.com/2010/12/sonderkraftfahrtzeug-sdkfz-listesi.html
[11]: Tam liste için bkz: http://arcaneafvs.com/fvlist.html
[12]: Bkz: http://en.wikipedia.org/wiki/Type_system_of_the_Royal_Navy
[13]: Bkz: http://en.wikipedia.org/wiki/British_military_aircraft_designation_systems
[14]: Liste için bkz: http://www.hazegray.org/faq/designat.htm#t11
[15]: Liste için bkz: http://www.hazegray.org/faq/designat.htm#t10
6 yorum:
daha emekleme aşamasındaki savunma sanayinin derleyip toparlanması için daha çok yol kat etmesi gereken bir yazı her zamanki gibi zevkle okudum ;)
ALİ AKBULUT
Not: ssm.gov.tr'ye mail olarak atdım yazınızı inşallah dikkate alırlar yakında ararlarsa hiç şaşırmayın ve ankara ssm gelirseniz sizi Şht.Mu. Ütğm. Oğuz Türüdü Kışlasında misafir edip çayımı içmeye beklerim. Ali AKBULUT.
Teşekkür ederim nazik davetiniz için. İş icabı sık sık gidiyorum, uğrarım.
Selamlar,
Basında sıkça yapılan hataları(bazen yanlış fotoğraf,bazende isim kargaşası) görüp gazetecileri suçluyordum, bazen uyarı yazısı gönderiyordum.Ama yazdığınız konunun asıl muhatabı SSM ve TSK dir ve mutlaka çözüm üretilmelidir. Siz herzamanki gibi sorumluluk hissedip yetkilileri göreve çağırmışsınız tebrikler ve teşekkürler.M.Ö./Bursa
çok ama çok güzel bir noktaya parmak basmışsınız. çok da güzel açıklamışsınız
teşekkürler
hopidikfalcon
sanırım g. korelilerin yöntemi (en azından kara sistemleri için) gayet makul.K-1, K21 vs. biz de bi benzerini uygulamaya geçirebiliriz. Silahlı kuvvetler envanterine girip kendini isbat eden sistemlere sırayla T-1, T-2 gibi isimler verilebilir. Mesela ilk OMTAS hizmete girmişse T-1 olur, sonra Altay tankı girdiyse T-2 vs. Deniz sistemleri için milgem için TF-1, çıkartma gemileri için TÇ-1 gibi kodlar verilebilir. Hava sistemleri için mesela TFX savaş uçağına S-1, T-129'a D-1 (dönerkanat) gibi isimler düşünülebilir.
uygur
Yorum Gönder