Karadeniz, Akdeniz, Kızıldeniz ve Gökdeniz havzasında savunma ve güvenlik gündemi
[PDF]
[PDF]
Azerbaycan
News.az haber sitesinde 24 Ocak
tarihinde yayınlanan bir habere göre Azerbaycan ROKETSAN'a USD244 milyon
tutarında TR-300 Kasırga topçu roket sistemi siparişi verdi.
Arianespace'den 15 Ocak günü yapılan
basın duyurusuna göre, Azerbaycan'ın ilk iletişim uydusu olan ve Orbital
Sciences şirketi tarafından STAR-2 temel alınarak tasarlanan
Azerspace/Africasat-1a uydusu, Ariane 5 roketine yerleştirilmeden önce son
kontrollerden geçirildi.[1]
Anadolu Ajansı'nın 24 Ocak tarihli
haberine göre, İsmailli bölgesinde, Vali Nizami Elekberov'a ait olduğu iddia
edilen "Çırak" otelin iki personelinin 23 Ocak'ta, gece saatlerinde
bir kazaya karıştığı, kaza sonrasında çıkan tartışmada otel görevlilerinin
kazaya karışan yerel şahıslardan birini darp ve hakaret etmesi üzerine
İsmailliler olaya tepki gösterdi. Vali'nin istifasını talep eden protestocular,
"Dağılın" uyarılarına rağmen dağılmayınca, güvenlik güçleri plastik
mermi ve göz yaşartıcıyla müdahale etti. Gece yaşanan olaylarla ilgili Azerbaycan
Başsavcılığı ve İçişleri Bakanlığı'ndan yapılan ortak açıklamada, olayların
başlamasına neden olan ve kaza yaptıktan sonra İsmailli bölgesine hakaret
ettikleri iddia edilen 2 kişinin gözaltına alındığı, daha sonra çıkan olaylarda
3'ü polis 4 kişinin yaralandığı belirtildi.
Ermenistan
Ermenistan 24 Ocak günü, Dubai
merkezli Rasia FZE şirketi ile 18 ay süreli ve USD3 milyar bedelli Güney
Ermenistan Demiryolu projesini imzaladı. Proje ile inşa edilecek demiryolu,
Megri Koridoru üzerinden Basra Körfezi'ni Karadeniz'e bağlayacak. Hattın inşası
için Rasia FZE, Çinli China Communications Construction şirketi ile
altyüklenicilik anlaşması imzaladı. Bir
Rus kamu iktisadi teşekkülü olan Rasia, özellikle altın madenciliği ve ticareti
alanında faaliyet gösteren, Cayman Adaları'nda şubesi bulunan ve Dubai
üzerinden de İran'la altın ticareti yapan paravan bir şirket. Söz konusu
demiryolu projesi, İran - Rusya - Ermenistan eksenini sağlamlaştırması
açısından önem arz etmekte.[2] [3] [4]
Bulgaristan
Novinite'nin 3 Ocak tarihli haberine
göre Bulgaristan, Portekiz'den "üçüncü el" F-16 Block 15 savaş uçağı
satın almaya hazırlanıyor. Hava Kuvvetleri hizmetindeki MiG-29 (NATO kodu
"Fulcrum") savaş uçaklarının hizmet ömrü dolmak üzere olan ülke,
Portekiz'in ABD'den ikinci el olarak alıp kullandığı ve hizmet dışına çıkarmaya
hazırlandığı F-16'lardan 9 adedini almak için görüşmeler yürütüyor.[5]
Bulgaristan 'da, üyelerinin
çoğunluğunu Türk kökenlilerinin oluşturduğu muhalefet Hak ve Özgürlükler
Hareketi (HÖH) lideri Ahmet Doğan'a karşı silahlı saldırı girişiminde
bulunuldu. Kürsüde konuşma yaptığı sırada Doğan'a silah doğrultan saldırganın
tabancası tutukluk yaptı.Çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu HÖH partisinin
8'inci olağan kurultayında parti lideri Ahmet Doğan'a karşı silahlı bir kişi
saldırıya teşebbüs etti. Gözaltına alınan 25 yaşındaki Oktay Hasanov
Yenimehmedov adlı saldırganın uyuşturucu ve hırsızlık suçlarından sabıkasının
bulunduğu öğrenildi.[6]
Gürcistan
Afganistan'daki ISAF Gürcü görev gücü
bünyesinde görev yaparken 18 Aralık günü kaybolan Çavuş Giorgi Kikadze'nin
cesedi 30 Aralık günü Helmand eyaletindeki Musa Kala yakınlarında Afgan polisi
tarafından bulundu.[7]
Irak
Milliyet gazetesinin 3 Ocak tarihli
haberine göre, Irak’ta yayınlanan El Nakil gazetesi, hükümet kaynaklarına
dayanarak, Türkiye’nin idama mahkum edildikten sonra ülkeden ayrılan eski
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Tarık Haşimi’ye yıllık 4 milyon dolar ödenek
ayırdığını öne sürdü. Gazeteye göre aynı hükümet kaynakları, Suudi Arabistan ve
Katar’ın da El Anbar ve Nineve bölgelerinde mezhep çatışması çıkarmak için dev
bütçeler ayırdıklarını savundu.
DHA'nın 8 Ocak tarihli haberine göre
Başbakan Nuri El Maliki’nin lideri olduğu Hukuk Devleti Koalisyonu’nun önde
gelen isimlerinden Abdül el Halim el Rahimi, Türkiye’nin Musul topraklarında
gözü olduğunu öne sürdü. İran’ın Mehr Haber Ajansı’na konuşan El Rahimi, El
Anbar vilayetinde yapılan hükümeti protesto gösterilerinin arkasında Türkiye,
Katar, Suudi Arabistan üçlüsünün olduğunu iddia ederek, “El Anbar’da protesto
gösterilerinde El Kaide bağlantılı El Nusra Cephesi, Özgür Suriye Ordusu ve
Saddam ile Türkiye Başbakanı Erdoğan’ın fotoğraf ve bayrakları taşındı.
Erdoğan’ın amacı Iraklı bazı siyasilerin yardımıyla Musul’u Türkiye’ye
bağlamaktır” dedi. Öte yandan Radikal gazetesinin 9 Ocak tarihli haberine göre
de, Hukuk Devleti listesinin önemli isimlerinden olan Sami El-askeri, "Türkiye
tarafından gördüğümüz bazı siyasi yaklaşımlarda Türkiye'nin açık açık Irak'ı
bölmeyi veya en azından Kürt bölgesini Irak'tan koparmayı hedeflediğini
seziyoruz. Türkiye'nin, Kürt bölgesi başkanı Mesut Barzani ile yaptığı siyasi
ve ekonomik anlaşmalar örnektir" dedi.
12 Ocak günü Maliki'nin lideri olduğu
Dava Partisi'nin organize ettiği bir mitingde, Irak'ın içişlerine yapılan
müdahaleler protesto edildi, "terörle ve Baas'la" mücadele konusunda
Maliki'nin izlediği politikaya destek mesajları verildi. Irak'ın güneyinden 10
aşiret temsilcisinin katıldığı gösteriye Irak'taki Hristiyanların temsilcileri
de destek verdi.
İran
CNN Türk'ün 1 Ocak tarihli haberine
göre İran Deniz Kuvvetleri Hürmüz Boğazı ve Kuzey Hint Okyanusu bölgesinde
devam eden Velayet 91 donanma tatbikatı kapsamında gemiden ateşlenen Nur ve
karadan ateşlenen Kadir gemisavar füzelerinin deneme atışlarını gerçekleştirdi.
Tatbikatın ilk aşamasında da Nasr ve Raad adlı füzelerin denemesi
gerçekleştirilmişti.[8] Öte
yandan Jane's Defence Weekly'nin 3 Ocak tarihli haber - değerlendirmesine göre,
söz konusu tatbikatta, önceden açıklanmış olmasına rağmen Devrim Muhafızları
yer almadı ve tatbikatta daha ziyade konvansiyonel deniz muharebe taktik ve
usülleri denendi. Önceki tatbikatların aksine Velayet 91'de Basra Körfezi'ndeki
trafiği kapatmaya yönelik asimetrik taktik ve sistemler ile mayın dökme
usüllerine ilişkin bir faaliyet olmadı.
İran yapımı Kadir sınıfı mini
denizaltının içine ait, Velayat 90 tatbikatı sırasında İran basını tarafından
çekilmiş görüntüler yayınlandı.[9]
AFP'nin 29 Aralık tarihli haberine
göre İran, ülkenin güneybatısındaki Ahvaz Havalimanı'nı, bölgede geniş petrol
yatakları keşfedilmesinin ardından taşıma kararı aldı.
CNN Türk'ün 4 Ocak tarihli haberine
göre Hindistan'ın başkenti Yeni Delhi'de bulunan İran Ulusal Güvenlik Yüksek
Konseyi Başkanı ve Nükleer Başmüzakereci Said Celili, gazetecilere yaptığı
açıklamada, hükümetin Ocak ayı içinde BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi
(ABD, Çin, Fransa, Rusya ve İngiltere) ve Almanya ile görüşme yapmayı ilke
olarak kabul ettiğini söyledi.
CNN Türk'ün 2 Ocak tarihli haberine
göre İran Meclisi Milli Güvenlik ve Dış Politika Komisyonu üyesi Muhammed
İsmaili, Ankara'nın bölgede süper güç olmayı hedeflediğini ancak bunun
"gerçekleşmeyecek bir rüya" olduğunu ileri sürdü. İran
parlamentosunun haber ajansı ICANA'ya konuşan İsmaili, “Başbakan Erdoğan'ın
Batı ve dünya emperyalizminin çıkarlarını temin etmek ve Türkiye'yi Ortadoğu'da
süper güç haline getirmek için çaba sarf ettiğini ancak bu konuda başarılı
olmadığını" iddia etti. İsmaili, “Türkler, Suriye'deki isyancı gurupları
destekleyerek ve onlara para sağlayarak bu ülkeyi kaosu sürükleyip çökertmek
istedi fakat başaramadı. Erdoğan'ın Suriye projesi, Suriye ordusu ve halkının
direnişi neticesinde yenilgiye uğradı" dedi.
Press TV'nin 21 Ocak tarihli haberine
göre İran Deniz Kuvvetleri'nin "24'ncü Filosu", 20 Ocak günü Hint
Okyanusu'nun kuzey bölgesindeki deniz trafiğinin güvenliğini sağlama göreviyle
Bandar Abbas'tan denize açıldı.
CNN Türk'ün 2 Ocak tarihli haberine
göre İran, ABD'ye ait iki adet RQ-11 Raven tipi insansız hava aracını ele
geçirdi. Habere göre, Press TV, Deniz Kuvvetleri Komutan Yardımcısı Tuğamiral
Emir Rastegar'ın, "Hava Savunma Sistemlerimiz, insansız iki düşman uçağını
daha ele geçirdi" dediğini duyurdu. Tuğamiral Rastegari, "RQ 11"
tipi insansız uçakların birinin Ağustos 2011'de, diğerinin ise Ekim 2012'de ele
geçirildiğini bildirdi.
İran, Tufan adı verilen ve Bell AH-1J
Sea Cobra türevi olan bir saldırı helikopteri prototipini kamuoyuna tanıttı.
AH-1J'den en belirgin farklaro, burun kısmındaki küre şekilli elektrooptik
algılayıcı ve değiştirilmiş kokpit kanopisi olan helikopterin yeni üretim ya da
eldeki bir AH-1J'nin tadil edilmiş hali olduğuna dair bir emare bulunmuyor.
Center for Strategic and
International Studies (CSIS; Stratejik ve Uluslararası Araştırmalar Merkezi)
kurumu, İran ile ABD ve Basra Körfezi'ne kıyısı bulunan ülkeler arasındaki güç
dengesi ve rekabete ilişkin, "The Gulf and the Arabian Peninsula"
(Körfez ve Arap Yarımadası) başlıklı bir rapor yayınladı.[10]
İsrail
22 Ocak günü yapılan genel seçimlerde
Likud Partisi, 120 koltuklu Knesset'te 31 koltuk kazanarak birinci oldu.
Binyamin Netanyahu'nun eski Dışişleri Bakanı Avigdor Lieberman'ın Evimiz İsrail
Partisi ile ortak liste ile girdiği seçimlere katılım oranı 66.6% oldu.[11]
DefenseNews'da 26 Ocak tarihinde
Barbara Opall imzası ile yayınlanan bir makalede, İsrail seçimlerinde ılımlı
Netanyahu hükümetinin iktidara gelmesinin, İsrail'in İran'a karşı sert duruşunu
değiştirmeyeceği yorumu yapıldı.[12]
Suriye ordusu 30 Ocak günü erken
saatlerde, İsrail’in Şam yakınlarındaki bir askeri araştırma merkezini
bombaladığını iddia etti. İddiaya göre İsrail jetleri şafak vakti hava sahasını
ihlal ederek operasyonu gerçekleştirdi. Öte yandan Lübnanlı yetkililer 30 Ocak
günü boyunca İsrail Hava Kuvvetleri'ne ait 12 savaş uçağının Lübnan’ın
güneyinde sortiler yaparak hava sahasını ihlal ettiğini açıkladı. Açıklamadan
kısa bir süre sonra İsrail jetlerinin Suriye-Lübnan sınırının Suriye tarafında
bir hedefi vurduğu yönünde iddialar ortaya atıldı. Söz konusu hedefin
Suriye'den gelen bir konvoy olduğu belirtiliyor. Lübnan ordusundan yapılan
yazılı açıklamada sortilerin sonuncusunun yerel saatle sabaha karşı 02.00’de
gerçekleştirildiği belirtildi. Dört savaş uçağının ülkenin güneyindeki Nakura
kasabasının üzerinden uçtuğu ve Lübnan hava sahasından ayrıldığı belirtildi. 29
Ocak günü de sekiz başka savaş uçağı tarafından benzer uçuşlar
gerçekleştirildiği ifade edildi.
DefenseNews sitesinin 14 Ocak tarihli
haberine göre İsrail askeri istihbarat servisi Şin Bet'in eski başkanı Yuval
Diskin, Yediot Ahronot gazetesinde 4 Ocak günü yayınlanan mülakatında Benyamin
Netanyahu ve Ehud Barak'ı sert bir dille eleştirerek ikilinin herhangi bir kriz
yönetim becerisi olmadığını, emirlerinde çalışırken olayların akışına hakim
olamadıklarını ve İran'a karşı herhangi bir politika geliştirme kabiliyetinden
yoksun olduklarını söyledi.[13]
DefenseNews'in 14 Ocak tarihli
haberine göre, İsrail'in, Akdeniz'deki Münhasır Ekonomik Bölge (EEZ; Economic
Exclusion Zone) haklarını korumak için Güney Kore'den tedarik etmeyi planladığı
korvetlere ilişkin tedarik programının bütçesi USD400 milyon civarında.[14]
CNN Türk'ün 4 Ocak tarihli haberine
göre, Çinli şirketlerin tepe yöneticilerinden oluşan bir heyet, Gazze
çatışmalarına rağmen Aralık ayında İsrail'i ziyaret ederek teknoloji
şirketleriyle yatırım görüşmeleri yaptı.[15]
İsrail Hava Kuvvetleri'ne ait bir
F-16D, 2 Ocak günü yerel saatle 1400 sıralarında Ramat David Hava Üssü'ne inişi
sırasında kırım geçirdi. Pilot ve seyrüsefer subayı fırlatma koltuğu ile
atlayarak kurtuldu. Ynetnews'in haberine göre, iniş sırasında can
güvenliklerini tehdit eden bir arıza tespit eden mürettebat, tekerlekler piste
değer değmez uçaktan atladı. Hava Kuvvetleri, olaydan sonra tüm F-16'ların
uçuşunu geçici olarak durdurdu.
FlightGlobal'in 4 Ocak tarihli
haberine göre, İsrail ordusu Topçu Kolordusu'na bağlı Sky Rider bölüğü, Elbit
üretimi Skylark II mini İHA sistemini hizmete almaya hazırlanıyor.
Iron Dome (Demir Kubbe) hava savunma
sisteminin geliştirilmiş türevi, 21 Ocak günü bir deneme gerçekleştirdi.
Denemede, İran yapımı Fecir tipi roketlerden daha ağır bir hedef roket imha
edildi.
Elbit, 31 Aralık günü İsrail Savunma
Bakanlığı ile toplam USD315 milyon tutarında beş ayrı sözleşme imzaladı.
Sözleşmelerin içeriği ve mali boyutları şöyle: 6 yıl süreli USD75 milyon
tutarında savaşalanı yönetim sistemi, helikopter aviyonik sistemleri, Hava
Kuvvetleri için simülasyon sistemleri sözleşmesi; 3 yıl süreli ve USD90 milyon
tutarında Hermes 900 İHA sistemi ve 8 yıllık teknik destek paketi sözleşmesi; 4
yıl süreli ve USD90 milyon tutarında F-15 ve F-16 uçakları için elektronik harp
sistemi sözleşmesi; 3 yıl süreli ve USD25 milyon tutarında uzun menzilli
elektrooptik hedef tespit / teşhis / takip sistemi sözleşmesi; 6 yıl süreli ve
USD35 milyon tutarında CARDOM havan sistemi.
Alenia Aermacchi firması 2 Ocak günü,
Elbit ile, İsrail Hava Kuvvetleri için üretilecek M-346I jet eğitim uçakları
için USD140 milyon tutarında bir entegre lojistik destek sözleşmesi
imzaladığını duyurdu.[16] Öte
yandan DefenseUpdate sitesinde Tamir Eshel imzası ile yayınlanan bir makaleye
göre söz konusu uçakların 20 yılda ortalama birim maliyetleri USD60 milyon
civarında gerçekleşebilir.[17]
İsrail Savunma Bakanlığı 2 Ocak günü,
Mısır sınırındaki Kerem Şalom sınır kontrol noktasından başlayıp Eilat'ta kadar
uzanan 230km uzunluğundaki sınır fiziki engel sisteminin tamamlandığını
duyurdu.[18]
Elbit, C-MUSIC (Commercial
Multi-Spectral Infrared Countermeasure; Ticari Geniş Spektrum Kızılaltı Karşi
Tedbir) karşı tedbir sistemini, İsrail Hava Kuvvetleri'ne ait bir Boeing 707
uçağında test etti. Sistem, ticari yolcu ve nakliye uçaklarının omuzdan
fırlatılan uçaksavar füzelerine (MANPADS) karşı korunmasından kullanılıyor.
FlightGlobal sitesinin 25 Ocak
tarihli haberine göre İsrail, yedek parça kaynağı olarak kullanmak üzere
ABD'den ikinci el Sikorsky CH-53 nakliye helikopterleri satın aldı. İsrail
helikopterlerle birlikte ayrıca çok sayıda yedek motor, kuyruk konisi, rotor
pali ve sair aksam da sipariş verdi.
Kıbrıs
Kıbrıs Postası'nın 4 Ocak tarihli
haberine göre, Güney Kıbrıs'taki AKEL partisinin Şubat ayında yapılacak
başkanlık seçimlerindeki adayı Stavros Malas, Rum Milli Muhafız Ordusu’nun
(RMMO) Korno’daki kışlasını ziyaret etti ve burada birtakım askeri mesajlar
verdi. Rum Fileleftheros gazeteisnin haberine göre, RMMO’nun, Kıbrıs sorununun
çözümüne ilişkin “barışçıl” mücadelelerindeki ana kalkanı oluşturmakta olduğunu
dile getiren Malas, güçlü bir RMMO’nun, Kıbrıs sorununun çözümü ve doğalgazdan
istifade edilmesi konusunda en iyisini başarmaları için; siyasi diplomasiye en
iyi desteği teşkil ettiğini savundu. Halihazırda, komşu ülkelerden biriyle,
“oldukça gizli” bir askeri anlaşma imzalandığını dile getiren ancak hangi ülke
olduğu konusunda bilgi vermeyen Malas, gerektiği takdirde bunu desteklemeyi ve
genişletmeyi istediklerini sözlerine ekledi. Malas’ın adını vermediği ülkenin
İsrail olduğu tahminleri yürütülüyor.
Jane's Intelligence Weekly'nin 2 Ocak tarihli haberine göre Rum Polisi, Kıbrıs Rum Yönetimi Başkanı Hristofyas'ın Kellaki'deki yazlık konutunun 500m yakınında 1.2kg TNT tipi patlayıcı buldu.
İHA'nın 26 Ocak tarihli haberine göre Kıbrıs Rum “Milli Muhafız Ordusu”nun (RMMO) insansız (casus) uçak, korvet başta olmak üzere silah sistemleri satın alacağına dair basına yansıyan haberler üzerine, Rum Savunma Bakanlığı 25 Ocak günü yaptığı açıklamalarda, silahlanma projelerinin olduğunu ancak bunların halen düşünce aşamasında bulunduğunu açıkladı. Bakanlık açıklamasında; RMMO’nun ihtiyaçlarına göre silahlanma programları yapıldığını ancak bunların kullanılabilir ödeneklere ve dönemin belirlediği önceliklere göre gerçekleştirildiğini belirtti. Alınacak silah sistemlerinin menşeine dair haberlere de atıfta bulunulan açıklamada; yapılan silahlanma programlarında, silah sistemlerinin alınacağı ülkelerle ilgili ifadelerin de yer aldığı ancak bu projelerin henüz başlangıç aşamasında bulunduğu,halen ihale prosedürlerinin harekete geçirilmediği, dolayısıyla ne alınacak sistemlerin tipi ne de bunların alınacağı ülkelerin belli olduğu kaydedildi. Ayrıca Fransa menşeli süper modern korvetler alınacağı şeklindeki haberlere işaret edilerek “Bakanlığın planları arasında açık deniz gemileri alımı da var ancak şu ana kadar türleri belirlenmedi, ihaleye çıkılmadı. Dolayısıyla Fransa menşeli gemilerle ilgili yazılanlar gerçeği yansıtmamaktadır” ifadesi kullanıldı.
Kıbrıs Postası'nın 24 Ocak tarihli haberine göre, arama kurtarma faaliyetleri ve orman yangınlarında kullanmak üzere İtalya’dan satın alarak Rum Milli Muhafız Ordusu’nun (RMMO) kullanımına verdiği Agusta Westland tipi helikopterin taşıdığı su deposu, kancalardan kurtularak denize düştü. RMMO komutanlığın basından gizlemeye çalıştığı bu olay sonrasında helikopterin, üretici firma, sorunun saptanması ve tamiri için Baf’taki “Andreas Papandreu Hava Üssü”ne nakledilmesine onay vermediği için uzun süre Larnaka Havaalanı’nda bekletildi.
Öte yandan Rum Fileleftheros gazetesi, Rum yönetiminin İtalya’dan 3’ü RMMO, 2’si Rum polisi için toplam 5 adet Agusta Westland tipi helikopter satın almasının ardından RMMO’nun elindeki, yaşlı ve bakım maliyetleri yüksek Bell tipi iki helikopteri satmaya karar verdiğini, satışın bir ay içerisinde gerçekleşmesinin beklendiğini bildirdi. Gazetenin haberine göre Rum Savunma ve Adalet Bakanlıkları arama, kurtarma ve orman yangınlarıyla mücadele konusunda karşılıklı işbirliği memorandumu imzaladı. Rum Bakanlar Kurulu, özellikle Bell’lerin satılmasından sonra, arama ve kurtarma maksatlarıyla başka helikopter satın almamak için, bir yıl önce satın alınan 5 adet Agusta Westland’ın ortaklaşa kullanılmasına karar verdi. İşbirliği memorandumunun yaz sezonundan önce yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Mısır
Mısır güvenlik güçleri 4 Ocak günü,
Libya sınırından kaçak olarak ülkeye sokulmaya çalışılan ABD yapımı uçaksavar
ve tanksavar füzeleri ele geçirdiler. Füzelerin Gazze Şeridi'ne sevkedilmekte
olduğu değerlendiriliyor.[19]
Air Forces Daily sitesinin haberine
göre Mısır, Hava Kuvvetleri için peace Vector VII projesi ile sipariş ettiği 20
Lockheed Martin F-16C/D Block 52+ taktik savaş uçaından ilkini 22 Ocak günü,
Fort Worth'deki Donanma Hava Üssü'nde düzenlenen törenle teslim aldı.
Romanya
Air Forces Daily'nin 25 Ocak tarihli
haberine göre Romen Hava Kuvvetleri, envanterindeki Alenia C-27J taktik nakliye
uçakları için Caylym Technologies üretimi Guardian adlı bir yangın söndürme
kitinin denemelerini gerçekleştirdi. C-27J'lere kolayca sökülüp takılabilen ve
özellikle orman yangınları ile mücadelede kullanılan sistem, her biri 1,000lt
su ya da yangın söndürücü kimyasal taşıyabilen depoları içeriyor. Bir C-27J ile
bir sortide 1,500lt'den fazla sıvı atılabiliyor.
Rusya Federasyonu
Stratejik Füze Kuvvetleri Komutanı
Orgeneral Sergey Karakayev yaptığı bir açıklamada, yeni nesil kıtalararası balistik
füzeler için konvansiyonel (nükleer olmayan) hassas güdümlü harp başlıklarının
geliştirileceğini söyledi. Karakayev, Yars ve Topol M balistik füzelerinin
yerini alacak yeni nesil katı yakıtlı füzenin 100t ağırlığa sahip olacağını ve
her türlü füze savunma sistemini delebilecek kabiliyette olacağını söyledi.
Öte yandan Jane's Missiles and Rockets'ın 3 Ocak tarihli haberine göre
Rus Stratejik Füze Kuvvetleri envanterindeki Avangard ve Yars kıtalararaası
balistik füzeleri için 2014 yılından itibaren yeni nesil taşıyıcı - fırlatıcı
araçlar (Transporter Erector Launcher; TEL) hizmete girecek. Kamaz tarafından
geliştirilen Platforma ailesine mensup bu araçlar, halen kullanılmakta olan
Belaruslu MAZ araçlarının yerini alacak.
Rus Deniz Kuvvetleri unsurları 22 -
29 Ocak tarihleri arasında Doğu Akdeniz'de büyük bir tatbikat icra ettiler.
Tatbikat, SSCB'nin yıkılmasından bu yana Rusya'nın gerçekleştirdiği en büyük ve
geniş kapsamlı donanma faaliyeti idi. [20] [21]
Federal Askeri Sınai İşbirliği Komisyonu'nun
21 Ocak günü yayınladığı istatistiklere göre Rusya 2012 yılında USD15.16 milyar
tutarında silah ihracatı gerçekleştirdi. Bu, planlanan hedefin 11.8% kadar
üzerinde bir rakam.
RIA Novosti'nin 21 Ocak tarihli
haberine göre Savunma Bakanlığı'ndaki görev değişiklikleri, İtalyan IVECO
firması ile imzalanmış olan LMV M65 Lynx taktik tekerlekli zırhlı araç üretim
anlaşmasını etkilemiş değil. Üretimlerin halen devam ettiği anlaşma, 358 adet
aracı kapsıyor.
Rusya, ülkedeki vatandaşlarının bir
kısmını tahliye etmek için Suriye'ye Karadeniz Filosu'na ait Novoçerkask
çıkarma gemisini gönderdi.[22]
Army Technology sitesinin 2 Ocak
tarihli haberine göre Devlet Başkanı Putin, yeni geliştirilen Voronej DM sınıfı
füze savunma erken ihbar radar sistemini Krasnodar bölgesindeki Armavir'de kısa
süre içinde hizmete sokacağını duyurdu. Putin'in açıklamasına göre radar
sistemi, ülkenin güney kesimindeki hava trafiğini izleyecek. Voronej DM
radarının, kısa süre önce Azerbaycan'la kira sözleşmesi yenilenmesi konusundaki
anlaşmazlık nedeniyle hizmetten çekilen Gebele radarının yerini alması
planlanıyor.[23]
[24] Öte
yandan RIA Novosti'nin 8 Ocak tarihli haberine göre Savunma Bakanlığı Sözcüsü
Albay Aleksey Zolotuhin, bu yıl içinde aralarında Gamma S, Nebo U, Podlyot K
ile modernize edilmiş Desna ve Kasta radarlarının bulunduğu 20 yeni sistemin
hizmete gireceğini açıkladı.[25] [26]
Proje 955 Borey sınıfı balistik füze
taşıyan nükleer tahrikli denizaltı K535 Yuri Dolgoruki hizmete girdi.[27] Rusya'nın
Sesi Radyosu'nun 12 Ocak tarihli haberine göre ise yıl sonuna kadar bu sınıftan
iki yeni denizaltının, Aleksandır Suvarov ve Mihail Kutuzov'un inşasına
başlanacak. Halen sınıfın ikinci denizaltısı Aleksandr Nevskiy ile Vladimir
Monomah ve Vladimir Kinyaz'ın inşasına devam ediliyor.[28]
Defense Technology News sitesinin Rus
Savunma Bakanlığı'na dayandırdığı 3 Ocak tarihli haberine göre Rus Deniz
Kuvvetleri, 2016 yılında 50 yeni savaş gemisi hizmete almış olacak.[29]
Öte yandan CRI English sitesinin 5 Ocak tarihli haberine göre Rus Deniz
Kuvvetleri'nden bir sözcü, Hazar Filotillası'nın bu yıl içinde güdümlü
füzelerle donatılmış yeni hücumbotlar ve karakol gemilerini hizmete alacağını
duyurdu. Sözcünün açıklamasına göre filotillanın deniz piyade birliği, bahar
aylarında iki adet küçük boy füze botu ve üç adet amfibi çıkarma gemisi teslim
alacak. Ayrıca yıl sonuna doğru da iki gemi daha hizmete girecek.[30] Bu
arada RIA Novosti'nin 6 Ocak tarihli haberine göre ise 2016 yılına kadar 80
adet yardımcı sınıf gemi hizmete girmiş olacak.[31]
RIA Novosti'nin 24 Ocak tarihli
haberine göre Askeri Sınai İşbirliği Komisyonu Başkan Yardımcısı İvan Harçenko,
Fransa ile ik iadet Mistral sınfı helikopter çıkarma gemisi alım anlaşmasının
imzalanmasının, Rus devletine ve gemi inşa sanayiine büyük zarar verdiğini
söyledi. Harçenko, "absürd" olarak nitelendirdiği bu anlaşmanın,
sabık Savunma Bakanı Anatoli Serdyukov'un eseri olduğunu ve artık bu projenin
tamamlanması gerektiğini, aksi takdirde vereceği zararın daha da
büyüyebileceğini ekledi.
RIA Novosti'nin 18 Ocak tarihli
haberine göre Başbakan Yardımcısı Dimitri Rogozin, Karadeniz'deki askeri ve
sivil gemi varlığını idame ettirebilmek için bölgede bir gemi inşa ve tamir
tersanesi kurulacağını açıkladı.
NavalToday sitesinin 24 Ocak tarihli
haberine göre Proje 20380 Stereguşçi sınıfı Boykiy korveti, seyir ve kabul
testlerinin ikinci aşaması için Severnaya Tersanesi'nden Kronştad'a doğru
denize açıldı. Gemiye, seyri esnasında buzkıranlar da eşlik etmekte.
RIA Novosti'nin 4 Ocak tarihli
haberine göre Rus Deniz Kuvvetleri Kuzey Filosu 2013 yılında bir dizi
uluslararası tatbikata katılacak. Söz konusu müşterek tatbikatlar Barents
Denizi, Kuzey Denizi ve Atlas Okyanusu'nun kuzey kesimlerinde
gerçekleştirilecek.[32]
Deniz Piyadeleri Aralık sonunda,
Vladivostok'ta gerçek mühimmatla bir atış eğitimi icra etti.[33]
RIA Novosti'nin 17 Ocak tarihli
haberine göre, Suhoy tarafından geliştirilen yeni nesil taktik savaş uçağı
prototipi PAK FA T-50, 7,000km mesafelik uzun menzil uçuş denemesini başarıyla
gerçekleştirdi.
Rusya'nın Sesi Radyosu'nun 18 Ocak
tarihli haberine göre Rus Hava Kuvvetleri 2012 yılı sonunda H-38 adlı yeni
nesil hassas güdümlü havadan karaya füze sistemini hizmete aldı. Füze, Suhoy
Su-34 ve MiG-29SMT savaş uçaklarında kullanılacak.
United Aircraft Corporation (UAV) 14
Ocak günü, kendisine bağlı olan Suhoy şirketinin Amur Komsomol'u Uçak Üretim
Birliği (KNAAPO) ile, 1 Ocak 2013'ten itibaren geçerli olmak üzere birleştiğini
duyurdu. UAC bünyesinde Suhoy'a ilaveten Irkut ve Tupolev firmaları da
bulunuyor. Birleşmeden önce Suhoy, Suhoy Tasarım Bürosu'nun 50%, KNAAPO'nun
74.5%, Suhoy Sivil Havacılık'ın 87.93%, Beriyev'in 38%, Aerocomposit'in 26% ve
Irkut'un 11.89% hissesini bulunduruyordu.
Çinli Global Times haber sitesinin
RIA Novosti'ye dayandırdığı 31 Aralık tarihli haberine göre, Rusya, Çin'e
Sovyet döneminden kalan borçlarına mahsuben USD355 milyon değerinde toplam 20
adet Kamov Ka-27 / 28 donanma helikopteri teslim edecek. Teslimata ilişkin
anlaşma, USD408 milyonluk borç paketinin silinmesi sırasında USD1.72 milyonluk
dilime ilişkin pürüzün giderilmesinin ardından yürürlüğe girdi.
DefenseNews sitesinin Hint Savunma
Bakanlığı yetkililerine dayandırdığı 3 Ocak tarihli haberine göre, Aralık
ayında Vladimir Putin'in Yeni Delhi'ye ziyareti sırasındaki görüşmelerde, bu
ülkeye BMP-3 zırhlı muharebe aracının satışı gündeme gelmedi.[34]
Rus ordusunda 17. yüzyılın sonundan
beri askerlerin kullandığı ve Portyanki adı verilen ayak sargılarının kullanımı
kaldırıldı. Savunma Bakanlığı askerler için çorap ihalesi açmaya hazırlanıyor.
Telephonics firması Kazan ile
imzaladığı anlaşma uyarınca, Hint Hava Kuvvetleri için üretilen Mi-17V-5 genel
maksat helikopterleri için 85 adet RDR-1600 meteoroloji radarı teslim edecek.
Suriye
AFP'nin 2 Ocak tarihli haberine göre
Birleşmiş Milletler, Mart 2011'den bu yana Suriye'deki iç savaş sonucu
60,000'den fazla insanın hayatını kaybettiğini açıkladı.[35]
ABD Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü
Tommy Vietor, 16 Ocak günü yaptığı bir açıklamada, Suriye hükümet güçlerinin
isyancılara karşı kimyasal silahlar kullandıklarına dair uluslararası basında
çıkan haberlerin, kendilerinde bulunan istihbaratla çeliştiğini söyledi. Sözcü,
Suriye rejiminin bu tür silahları kullanması halinde meşruiyetini kaybedeceğini
kaydetti.
DefenseNews'in 18 Ocak tarihli
haberine göre Suriye'de hükümet güçleri ve isyancılar arasındaki savaş siber
boyutta da büyük bir şiddetle devam ediyor. "Suriye Elektronik
Ordusu" adlı rejime bağlı bir grup, siber ortamda isyancılar tespit edip faaliyetlerini
engellemeye, önlemeye ve konumlarını tespit etmeye çalışıyor. Karşı tarafta ise
Özgür Suriye Ordusu'na bağlı bilgisayar korsanları, Suriye hükümet organlarının
iletişim ve internet altyapılarına sızmaya çalışarak bilgi kaçırmaya,
faaliyetlerini kesmeye çalışıyor. Habere göre kısa zaman önce Suriye Elektronik
Ordusu, isyancılara, Skype iletişimini şifreli hale getiren bir program
görünümünde bir virüs gönderdi. Aslında "Dark Comet" adlı bir virüs
olan bu program çalıştırıldığında kullanan isyancıların IP ve konum bilgilerini
merkeze gönderiyor.[36]
Yeni Şafak gazetesi 5 Ocak günü,
Suriye Hava Kuvvetleri'ne ait bir MiG-23 tipi savaş uçağının (NATO kodu
"Flogger") Adana İncirlik Hava Üssü'ne indiğini iddia etti. Habere
göre iki Türk F-4E'si tarafından refakat edilen pilot Türkiye'den sığınma talep
etti. Türk Dışişleri Bakanlığı haberi yalanladı.
İsyancılar 12 Ocak günü, ülkenin
kuzeybatısındaki stratejik önemi haiz Taftanaz Hava Üssü'nü ele geçirdi.[37]
ACIG.org sitesindeki bir araştırmaya
göre Suriye hükümet güçlerinin 09.05.2012 - 20.01.2013 tarihleri arasındaki
araç kayıpları şu şekilde gerçekleşti: 180 BMP zırhlı muharebe aracı imha
edildi, 78 adedi isyancılar tarafından ele geçirildi; 189 ana muharebe tankı imha
edildi, 112 adedi ele geçirildi; 6 ZSU-23-4 kundağı motorlu uçaksavar sistemi
imha edildi, 15 adedi ele geçirildi; 2 2S1 Tunguska kundağı motorlu uçaksavar
sistemi imha edildi. Toplam araç kaybı: 582.
Ukrayna
Jane's Decence Industry'nin 31 Aralık
tarihli haberine göre, yeni Savunma Bakanı Pavlo Lebedev'in açıklamasına göre
Ukrayna Silahlı Kuvvetleri'nde 2013 içinde zorunlu askerlik hizmeti tamamen
kaldırılacak. Ülkenin USD1.87 milyarlık 2013 savunma bütçesinin 63% kadarlık
kısmı personel masrafları ve maaşlara ayrılmış durumda.
Yunanistan
Vatan gazetesinin 7 Ocak tarihli
haberine göre Yunanistan Başbakanı Antonis Samaras’ın onayıyla başlatılan
girişim kapsamında hükümet, Yunan kıta sahanlığının dış sınırlarını deklare
etmek için Birleşmiş Milletler’e başvurmaya hazırlanıyor. Bu kapsamda Yunan
Deniz Kuvvetleri Hidrografi Dairesi’nin hazırladığı deklarasyon aynı zamanda
Atina’nın gelecekte doğalgaz ve petrol aramayı planladığı ‘Münhasır Ekonomik
Bölge’ için de zemin oluşturacak.[38] [39]
New York Times'da 8 Ocak tarihinde
Judy Dempsey imzası ile yayınlanan makalede, Yunanistan ekonomisinin son iki
yılda yaklaşık 25% oranında küçüldüğü ancak savunma bütçesinin bu ekonomik
daralmadan nispeten az etkilendiği kaydedildi.[40]
SETimes.com sitesinin 3 Ocak tarihli
haberine göre Katar, Yunanistan'ın özelleştirilecek olan Hellenic Defense
Systems ve ELBO şirketleri ile ilgileniyor. Habere göre, Savunma Bakanı Panos
Panagiotopoulos Katar'ın Veliaht Prensi Şeyh Tamim bin Hamad el Thani ile
Doha'da gerçekleşen görüşme sonrasında yaptığı açıklamada, "Katar, Yunan
savunma sektörüyle ilgili bir dizi özelleştirmeyle ilgileniyor." dedi.
Panagiotopoulos, Katarlı yetkililerin, Samaras'ın Ocak ayı sonlarına doğru
gerçekleşmesi beklenen ziyaretine kadar, "Belirli teklifler ve ülkemizdeki
yatırım planları için şartların olgunlaşacağına" inandığını belirtti.[41]
Hürriyet gazetesinde Yorgo Kırbaki
imzası ile 13 Ocak günü yayınlanan bir habere göre, 2002 - 2005 yılları
arasında Deniz Kuvvetleri Komutanı olan emekli Amiral Andonis Andonyadis,
Yunanistan’da nesilden nesile geçen “Türk tehdidini” hiç hissetmediğini,
Türkiye’nin bölgesel süper güç olduğunu söyledi. “Onalert” haber sitesinin
webtv’sine konuşan Andonyadis, “Bana Türkiye’den tehdit edildiğimiz okutuldu.
Bu tehdide hiçbir zaman inanmadım, hiçbir zaman hissetmedim. Deniz Kuvvetleri
Komutanı iken de görmedim. Bugün de böyle bir tehdit yok... Yıllardır güya
Türkiye bize saldıracakmış gibi silahlı kuvvetlerimizi tank ve gemilerle
doldurduk. Türklerin gözünün Meis ya da Midilli adası veya Meriç bölgesinde
olduğu doğru değil. Ancak, yine de Yunan kamuoyunda bugün bile Türkiye’nin
bizim için tehlike oluşturduğu görüşü hakim” diye konuştu.[42]
Hürriyet gazetesinde Yorgo Kırbaki
imzası ile 15 Ocak tarihinde yayınlanan habere göre Yunan Genelkurmay
Başkanlığı’nın yayınladığı resmi verilere göre 2012 yılında Ege’de sadece bir
adet it dalaşı (o da Ocak ayında) yaşandı. Ege’de 2009 yılında 3078 olan askeri
uçuşların 2012’de 1405’e düştüğü de belirtildi. Yunanistan’ın geçmişte
Türkiye’yi sık sık şikayet ettiği adalar üzerindeki alçak uçuşların sayısında
da büyük düşüş kaydedildi. Alçak irtifa uçuşları 51’den 3’e düştü. Yunan savaş
uçakları, yakıt tasarrufu ve yedek parça eksikliği nedeniyle artık üslerinden
eskisi kadar sık havalanmıyorlar.[43]
Jane's Defence Weekly'nin 3 Ocak
tarihli haberine göre Yunan Hükümet Dış İlişkiler ve Savunma Konseyi
(Κυβερνητικό Συμβούλιο Εξωτερικών και Άμυνας; KYSEA), Hava Kuvvetleri
hizmetindeki Lockheed Martin F-16C/D Block 52+ savaş uçaklarında kullanılan
Pratt Whitney F100-PW-229 motorları için USD240.7 milyon tutarında yedek parça
alımını onayladı. 5 yıllık bir süreyi kapsayacak tedarik, KYSEA'nın
gündemindeki tek savunma tedarik programı idi. Ekonomik buhran nedeniyle
Yunanistan tüm savunma alım programlarını dondurmuş ya da iptal etmiş durumda.
The Aviationist sitesindeki 7 Ocak
tarihli habere göre Polonya ve Yunan Hava Kuvvetleri, 3 - 14 Aralık tarihleri
arasında Araxos Hava Üssü'nde müştrek bir hava tatbikatı icra ettiler.
Tatbikata Polonya Hava Kuvvetleri'nden 31 ve 32'nci Filo'lara bağlı 4 F-16C
Block 52+ ile 2 F-16D Block 52+ ile Yunan Hava Kuvvetleri 355'nci Filo'dan
F-16C/D Block 52+ uçakları katıldı. Tatbikatta her iki ülkenin F-16'ları ayrıca
düşman rolündeki Mirage 2000EG, A-7E ve F-4E AUP uçakları ile eğitim yaptı.
[1] Bkz: "Azerspace/Africasat-1a is prepared for
Arianespace’s first Ariane 5 launch in 2013": http://www.arianespace.com/news-mission-update/2013/1002.asp
[2] Bkz:
"Agreement signed on Armenia – Iran rail link": http://www.railjournal.com/index.php/news/agreement-signed-on-armenia-%E2%80%93-iran-rail-link.html?channel=542
[4] Bkz:
"Armenia announces launch of Southern Armenia Railway and High Speed Road
Projects": http://arka.am/en/news/economy/armenia_announces_launch_of_southern_armenia_railway_and_high_speed_road_projects/
[5] Bkz: "Bulgarian Govt to Buy
Third-Hand Fighter Jets from Portugal - Report": http://www.novinite.com/view_news.php?id=146529
[6] Suikast girişiminin video kaydı için bkz: http://www.youtube.com/watch?v=T7YzSNAZtgY&feature=player_embedded
[7]
"Body of missing Georgian soldier found in southern Afghanistan": http://www.longwarjournal.org/threat-matrix/archives/2012/12/body_of_missing_isaf_soldier_f.php
[8] Bkz:
"Iranian Navy Test-Fires Advanced Naval Cruise Missile": http://english.farsnews.com/newstext.php?nn=9107132135
[11]
Seçimlerle ilgili bir değerlendirme için bkz: "İsrail Genel Seçimleri
Sonucu: Netanyahu ile Devamda Çekince (!)": http://www.turksam.org/tr/a2824.html
[12] Bkz:
"Israel’s Electoral Shift Unlikely To Boost Peace In Near Term": http://www.defensenews.com/article/20130126/DEFREG04/301260020
[13] Bkz: "Former Israeli Security Chief Slams
Netanyahu, Barak": http://www.defensenews.com/article/20130114/DEFREG04/301140011
[14] Bkz:
"Israel Eyes S. Korean OPVs for EEZ-Defense": http://www.defensenews.com/article/20130114/DEFREG04/301140008
[15] Bkz:
"Çin'den İsrail'e çok önemli ziyaret": http://www.cnnturk.com/2013/dunya/01/04/cinden.israile.cok.onemli.ziyaret/691174.0/index.html
[17] Bkz: "Israel’s New Jet
Trainer Could Cost More Than $60 Million per plane, over 20 Years": http://defense-update.com/20130103_iaf_m346_life_cycle_cost.html
[18] Bkz:
"Israel Fortifies Its Southern Desert Borders": http://www.defensenews.com/article/20130109/DEFREG04/301090014
[19]
Ayrıntılar için bkz: "Egypt seizes US-made antiaircraft and antitank missiles
headed for Gaza": http://www.longwarjournal.org/threat-matrix/archives/2013/01/egypt_seizes_us-made_anti-airc.php
[20] Bkz:
"The Big Russian Navy Exercise of 2013": http://www.informationdissemination.net/2013/01/the-big-russian-navy-exercise-of-2013.html
[21] Bkz:
"Putin Preps Russian Navy for Biggest Exercise Since the Soviet
Union": http://www.wired.com/dangerroom/2013/01/russia-exercise/
[22] Rus Deniz Kuvvetleri'nin
Akdeniz'deki varlığına ilişkin ayrıntılar için bkz: http://turkishnavy.net/2013/01/01/the-russian-warships-in-eastern-mediterranean/
[23] Bkz: "Russia to put new
Voronezh-DM radar on combat duty in early 2013": http://www.army-technology.com/news/newsrussia-put-new-voronezh-dm-radar-combat-duty-early-2013
[24] Bkz:
"Russia to Start Construction of Three Radar Stations": http://en.ria.ru/military_news/20130106/178608430.html
[25]
"Russia to Get 20 New Aerospace Defense Radars": http://en.ria.ru/military_news/20130108/178646802/Russia_to_Get_20_New_Aerospace_Defense.html
[26] Rus
hava ve füze savunma radar ağının güncel durumu için bkz: "Status of the
Russian early-warning radar network": http://russianforces.org/blog/2013/01/status_of_the_russian_early-warning.shtml
[27] Bkz:
"Russia Sails New Nuclear Submarine While U.S. Continues Fleet
Delays": http://blog.heritage.org/2013/01/09/russia-sails-new-nuclear-submarine-while-u-s-continues-fleet-delays/
[28] Bkz: "Russia to build 2
nuclear Borei submarines": http://english.ruvr.ru/2013_01_12/Russia-to-build-2-nuclear-Borei-submarines/
[29] Ayrıntılar
için bkz: "Russian Navy To Get Over 50 New Warships By 2016": http://defense-technologynews.blogspot.com/2013/01/dtn-news-russia-defense-news-russian.html
[30] Bkz: "Russia's Caspian
Flotilla to Get New Assault Ships": http://english.cri.cn/6966/2013/01/05/2724s742209.htm
[31] Bkz:
"Russian Navy to Get 80 Support Ships by 2016": http://en.ria.ru/military_news/20130106/178610220/Russian_Navy_to_Get_80_Support_Ships_by.html
[32] Bkz: "Russia’s Northern
Fleet Looks Ahead to International Drills": http://en.ria.ru/military_news/20130104/178576971/Russias_Northern_Fleet_Looks_Ahead_to.html
[33]
Tatbikata ait fotograflar için bkz: http://englishrussia.com/2012/12/24/shooting-exercises-of-marines/
[34] Bkz:
"India-Russian Talks Don’t Include BMP-3": http://www.defensenews.com/article/20130103/DEFREG03/301030011
[35] Bkz: "Syria conflict kills
60,000, says UN, as clashes rage": http://www.asdnews.com/news-46918/Syria_conflict_kills_60,000,_says_UN,_as_clashes_rage.htm
[36] Bkz:
"In Syria, the Cyberwar Intensifies": http://www.defensenews.com/article/20130118/C4ISR01/301180018
[38]
Ayrıntılar için bkz: "Samaras çıldırmış olmalı!": http://haber.gazetevatan.com/Haber/504597/1/Gundem
[39] "Greece takes steps to
strengthen drill rights": http://www.defencegreece.com/index.php/2013/01/greece-takes-steps-to-strengthen-drill-rights/
[40] Makalenin tam metni için bkz: "Military in Greece
Is Spared Cuts": http://www.nytimes.com/2013/01/08/world/europe/08iht-letter08.html?_r=4&
[41] Bkz: "Katar gözünü Yunan savunma şirketlerine
dikti": http://www.setimes.com/cocoon/setimes/xhtml/tr/features/setimes/features/2013/01/03/feature-03
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder